Mimarlıkta algılama ve anlamlandırma (düz anlam/yan anlam) bağlamında saydamlık ve opaklık kavramları üzerine bir araştırma

Abstract

Toplumların sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel özelliklerinin elverdiği ölçüde mimarinin biçimlenmesini etkileyen saydamlık ve opaklık kavramları, küreselleşmenin getirdiklerine ve çağın gereksinmelerine uygun olarak kullanıcıyı yönlendirmekte ve ona işlevsel ve simgesel mesajlar vermektedir. Söz konusu kavramların kullanıcıda çağrıştırdığı düzanlamların yanı sıra yananlamlar da mimari çevrelerin hem yorumlanmasında hem de kullanıcı tarafından algılanmasında önemli bir faktör olarak dikkat çekmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, saydamlık ve opaklığa ait alt kavramların kullanıcı zihninde ne gibi duygular uyandırdığını, ne tür imgelere sahip olduğunu, diğer bir ifadeyle alt kavramların kullanıcı tarafından nasıl algılandığını ve anlamlandırıldığını (düzanlam/ yananlam) belirlemektir. Çalışma kuramsal ve uygulama olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır: Kuramsal bölüm Alt Kavramlar, Algı ? Algı Psikolojisi ve Göstergebilim olmak üzere üç başlık altında kurgulanmıştır. Öncelikle, alt kavramlar mimarlık bağlamında ele alınarak alt kavramların mimariye nasıl yansıdıkları ve mimari açıdan ne ifade ettikleri irdelenmiştir. Daha sonra mimari açıdan insan-yapılı çevre ilişkisinde önemli bir yer tutan algı kavramı, kapsamlı bir biçimde incelenerek algının mimari ile ilişkisine değinilmiştir. Son olarak mimarinin yorumlanması açısından önemli olan göstergebilim ve anlamlama (düzanlam, yananlam) üzerinde durulmuş ve kavramlar detaylı olarak açıklanmıştır. Uygulama bölümünde ise literatür araştırmasından elde edilen bilgiler ışığında hazırlanan ankete ilişkin çalışmalar yapılmıştır. Bu bağlamda gerek anket formunun oluşturulması (sıfat çiftlerinin belirlenmesi), gerekse anketin uygulanacağı örneklem grubunun (halk ya da uzman grup) belirlenmesine yönelik ön deneme ve uygulamalar eş zamanlı olarak gerçekleştirilmiştir. Daha sonra hazırlanan anket formu, belirlenen örneklem grubu tarafından cevaplandırılmış ve yanıtlar düzenlenerek, bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Elde edilen veriler, Ki kare ve Çapraz Tablo analizleri yapılarak irdelenmiş ve çalışmanın başlangıcında ortaya konan varsayımların geçerliliği araştırılmıştır.