Bütünleşik kentsel koruma ve ekonomisi: Trabzon kenti modeli

Abstract

Hızlı kentleşme sonucu yok olan tarihi değerler ve kültürel çevre tahribi beraberinde korumanın önemini gündeme getirmiştir. Ancak uygulanan koruma yaklaşımları sadece tekil yapıların fiziksel olarak korunup kollanmasından ibaret olduğundan uzun süreçte etkili ve başarılı olunamamıştır.Korumaya kısa dönemli değil, ancak; etkili, kalıcı ve gelişime açık olabilmesi için, orta dönemde daha geniş çerçeveden bakılması gerekir. Öncelikle korunacak ?alan? tanımı tekil yapılardan yapı gruplarına, çevre ölçeğine hatta fiziksel, sosyal, kültürel, tarihsel, ekonomik tüm özellikleriyle kent bütününe genişletilmelidir. Koruma olgusu salt bir saklama, koruma ve kollama kavramlarından çıkarılıp, ?koruma-değerlendirme-geliştirme? kapsamında düşünülmelidir ve ?bütünleşik koruma? kapsamında ele alınmalıdır.Bu çalışmada kuramsal çerçevesi çizilen ?Bütünleşik Kentsel Koruma? kavramının; planlama, değerlendirme ve finans modelleri üzerine Trabzon kenti için bir model önerisi belirlenmeye çalışılmıştır. Kentin tarihi ticaret aksı olan ve günümüzde de halen önemini koruyan Çarşı mahallesi, Kemeraltı bölgesi, bir diğer adıyla Hanlar Bölgesi, pilot bölge olarak seçilmiştir.Çalışma kapsamında, alana ilişkin analizler yapılmış ve olası senaryo seçenekleri üretilmiştir. Kentsel koruma uygulamalarında katılması gereken aktör gruplarının olası senaryo seçeneklerinden nasıl ve ne şekilde etkileneceklerini irdeleyebilmek için ?toplumsal etki değerlendirmesi? yapılmıştır. Ayrıca, aktör gruplarının olası senaryoları nasıl etkileyecekleri irdelenmeye çalışılmıştır, yani, olası senaryolar arasından beğendikleri seçeneği kabul etme isteklerini, bu seçeneğin olması durumunda hangi maliyetlere (sosyal ve ekonomik maliyetlere) razı olacaklarını ve ne kadar katkı verebileceklerini değerlendirebilmek için ?koşullu değerleme yöntemi? kullanılmıştır. Buralardan çıkan sonuçlara göre, çalışma alanı ve kent için öneriler getirilmiş ve genel olarak kentsel koruma için stratejiler geliştirilmiştir.