Kent planlamada birey, kent, kentlilik ve kentlilik bilinci

Abstract

Geleneksel planlama yaklaşımına yapılan en önemli eleştiri, niceliksel özelliklerinden çok niteliksel özelliklere ağırlık verilmesidir. Gerçekte planlamanın amacının yalnızca imar planı üretmek olmadığının farkına varılması, planın kim ve ne için yapıldığının doğru analiz edilmesi/ortaya konulması gerekmektedir. Kentleşmenin ve dolayısıyla kentlileşmenin doğru şekilde yaşanamadığı ülkemizde kentlinin yaşadığı mekân üzerinde söz sahibi olamaması, yalnızca yasal kısıtlardan kaynaklanan bir sonuç değildir. İmar mevzuatında halkın planlamaya katılımının sınırlı olması, yerel yönetimlerce katılım düzeyinin arttırılamayacağı anlamına gelmemektedir. Bu noktada katılımı talep edecek bir kentli grubuna ve buna destek olacak, altyapısını oluşturacak kent yönetimine ihtiyaç vardır. Bu tezde amaçlanan, böyle bir kentli grubunun nasıl oluşacağım değerlendirmektir. Aidiyeti, sorumluluk duygusu kuvvetli, kendilik bilinci yüksek bireylerden oluşan bir toplum, kentle bağlan kuvvetli, kent sorunlarına çözüm bulabilen, bilinçli bir kent toplumudur. Bu bağlamda, kentlilik bilincinin bileşenlerinin neler olduğu ve bunların mekândaki dağılımlan irdelenerek, kente, kentliye ve kendiliğe yeni bir bakış açısıyla yaklaşılmıştır. Çalışmada, öncelikle bireyin bilinçli bir kentliye dönüşüm süreci; kent, kentli ve kentlilik kavranılan irdelenmiştir. Daha sonraki bölümlerde kentlilik bilinci ve planlama ilişkisi kurularak, günümüzdeki planlama yaklaşımlarında kendiliğin yeri tartışılmıştır. Çalışmanın ampirik bölümünde ise, çalışma alam olarak seçilen Trabzon kentinde bireylerin bilinç düzeyi ve kentlilik bilincinin bileşenleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kentlilik bilinci olgusunun mekâna nasıl yansıdığı, mekânsal bileşenlerinin neler olduğu ve sonuçta, kentlilik bilincinin planlama pratiğimizdeki konumunun tartışıldığı, genel bir değerlendirme ile çalışma son bulmuştur.