Kentsel gelişim alanlarının saptanması ve planlanmasında GIS ve ekoloji-ekonomi duyarlı planlama modeli

Abstract

Günümüzde sanayileşme ile birlikte hızla artan kentleşme, kentlerin ekolojik dengesinin bozulmasına, kültürel ve tarihsel değerlerinin yok olmasına neden olmaktadır. Bu gelişim, bir taraftan kentte yaşayanları doğadan uzaklaştırırken, diğer taraftan da kent çevresinde doğanın tahribine ve ekolojik dengenin bozulmasına yol açmaktadır. Bu çalışmanın amacı, ekolojik dengenin sürdürülmesi ve kentsel sistemin ekolojik dengeye zarar vermeden, değerleri koruyacak ve geliştirecek yönde planlama ilkeleri ve uygulama esaslarını belirlemektir. Kullanılan yöntemle, potansiyel gelişim alanlarının saptanmasında ekonomik- ekolojik faktörler ve uygunluk ölçütleri üzerinde durulmaktır. Bu faktörlere ilişkin verilerin değerlendirilebilmesi için Coğrafî Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılmaktadır. Bu yolla geleneksel planlama yöntemleri ile ekonomik-ekolojik faktörlerini CBS'nin olanakları ile değerlendiren öneri yöntemle, planlamanın sonuçlarının üstünlüğü ortaya konacaktır. Giriş bölümünde, günümüzde kullanılan planlama yaklaşımları ve bu yaklaşımlarda karşılaşılan çevre ve planlama sorunları kısaca açıklanmıştır. Kentsel ekoloji, sürdürülebilirlik kavramı ve ekolojik planlama ilkeleri açıklanmakta, planlamada etkin olan faktörlerin değerlendirilmesi yapılmaktadır. Planlama modelleri ve CBS'nin tanım ve kavramları ile, bu sistemlerin planlamadaki yeri ve karşılaşılan sorunları üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde, çalışmanın amacı ve çalışma alam belirlenerek, potansiyel kentsel gelişim alanlarının belirlenmesine yönelik olarak CBS-Arc/Info ortamında gerçekleştirilen yöntem, kullanılan verilerin derlenmesi ve tanıtılması yapılmaktadır. Mekansal planlama modelinin üretilen veriler doğrultusunda işletilmesi yapılmaktadır. Üçüncü bölümünde, CBS ile makroform önerileri oluşturulmasına yönelik hazırlanan ekolojik planlama süreci sonrasında, hedef yılı (2017) nüfusunun mekansal dağılım kalıplan belirlenerek, mevcut kent dokusu ile karşılaştırması yapılmıştır. Dördüncü bölümde, elde edilen sonuçlar ve yöntemin planlamaya olan katkılarından bahsedilmektedir. Beşinci bölümde de, bu yaklaşım ile gerçekleştirilecek çalışmalara ilişkin öneriler getirilmektedir.