Mekana bağlı strüktür analizi: Osmanlı dini mimarisinde örnekleme (15-17. YY.)

Abstract

Bu çalışma, Osmanlı dini yapılarının mekansal gelişimi yanında, mekam belirleyen ve birlikte düşünülmesi gereken, strüktürel kurgunun ayakta kalmasını sağlayan strüktür elemanlarının analizini gerçekleştirmek amacıyla bir metodoloji geliştirmeye yöneliktir. Bu yapılarda yer alan strüktür elemanlarının birbirleriyle ve yapının strüktürel kurgusuyla ilişkisi, statik anlamda çıkış nedenleri, kullanım yerleri, kullanım biçimleri, iç mekana ve dış kitleye görsel etkileri, biçimsel ve kronolojik değişim ve gelişimleri çalışma kapsamında incelenmesi gereken ana başlıklar olarak belirlenmiştir. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır: Çalışmanın temelini oluşturan birinci bölümde, strüktür ve geleneksel strüktür sistemleri açıklanarak, Osmanlı camilerinde kubbeli mekan gelişimi ve geleneksel yapım teknikleri ve malzeme kullanımı hakkında genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölüm, yukarıda sayılan amaçlar doğrultusunda kullanılan ve önerilen yöntemin amacı ve tanımlanmasına yöneliktir. Üçüncü bölüm, kullanılan yöntemin, seçilmiş 26 yapı üzerinde uygulanıp strüktür analizlerinin görsel bir düzen içinde ortaya konduğu bölümdür. Dördüncü bölümde, her yapı için ayrı ayrı yapılan strüktür analizlerinde, saptanan mekansal gelişim çizgisi içinde, değişen ve gelişen strüktür elemanlarının mantığı üzerinde irdeleme ve değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmanın beşinci bölümünü oluşturan sonuç kısmında ise, Osmanlı cami mimarisinin strüktürel sözlüğünü oluşturan strüktür elemanlarının keyfiyetten uzak, strüktürel mantığın biçimsel ve fonksiyonel amaçlarla birleştirilerek oluşturulduğu sonucuna varılmıştır.