Tasarlama faaliyeti ve tasarımcı nitelikleri üzerine bir inceleme

Abstract

Zihinsel bir faaliyet türü olan tasarlama yoluyla ilk biçim niteliğindeki soyut başlangıç modelleri 'zihinde canlandırma', 'ortaya koyma' ve 'test etme' gibi zihinsel et kinliklerle geliştirilerek sonuçtaki somut ürüne dönüştürülmektedir. Bu çerçevede 'problem çözme', 'yaratıcılık' ve 'düşünme' etkinliklerinin karşıt yönlerinin biraradalığı faali yetin özünü oluşturmaktadır. Bağlı olarak tasarımcı, bütüncü/ adım-adım, atak/temkinli, genişleyen/daralan, alandan bağım- sız-alana bağımlı gibi karşıt davranışlar içinde bulunmakta dır. Çevresel algının sonucu olan, biliş modellerinin kişi zihninde oluşması yollarından hareketle tasarımcının da biçimi düşünmesi sırasında aynı yollara başvurduğunu, 'aktarmalar', 'sıralamalar' ve 'dönüştürmeler' yaptığını düşünmek mümkündür. Tasarımcının biçimi düşünme ve ortaya koyma etkinliği düşünme aracıları (mevcut imgeler, davranışlar, kavramlar) modelleştirme yolları (aktarmalar, sıralamalar, dönüştürmeler) çerçevesinde ortaya koyulmaktadır. Bunların birbirleriyle olabilecek her kesişmesi, tasarımcı düşüncenin biçim oluşturma zenginliğinin yanış ıra biçimlerin daha somut ve soyut olabilme niteliğini ve alternatiflerinin üretilmesi yollarını da anlaşılır kılmaktadır. Sonuçta tasarlamacı kişilik özellikleri, tasarım probleminin çözümünü zihinde canlandırma (imagining), görselleştirme (presenting) ve deneyerek (testing) geliştirme etkinliklerine bağlı olarak açıklanmaktadır.