Bir kentsel mekanın bellek üzerinden var edilme biçimi: Trabzon Hacıkasım örneği

Abstract

Bellek; bireylerin yaşadığı deneyimler sonucu öğrendiklerini zihinde saklama ve ihtiyaç duyulduğu anda tekrar kullanma yetisidir. Farklı disiplinlerin çalışma alanı olan bellek, çalışma kapsamında mimarlık disiplini çerçevesinde incelenmektedir. Bu anlamda çalışmada bellek, mekân kavramı üzerinden değerlendirilmekte ve bir kentsel mekânın bellek üzerinden nasıl var edildiği tartışılmaktadır. Bu bağlamda günümüz resmi kayıtlarında yer almayan ancak belleklerde var olan Trabzon şehri Hacıkasım Bölgesi, çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Hacıkasım Bölgesi'nin var edilme biçimi çalışmanın temel problem alanını oluşturmaktadır. Bir diğer problem alanı ise, tarihi 16. yüzyıla dayanan Hacıkasım Bölgesi'nin yaşadığı değişimlerin, belleklerde nasıl yer edindiğidir. Bu bağlamda çalışmada kullanılan ilk yöntem; kavramsal ve tarihsel arka planı hazırlamak için gerçekleştirilen literatür çalışmasıdır. İkinci yöntem ise çalışmanın ana yöntemini oluşturan sözlü tarih çalışmasıdır. Sözlü tarih çalışması kapsamında 12 kişi ile görüşme gerçekleştirilmiş ve her bir bireye, 40 adet soru yöneltilmiştir. Sorulara verilen cevaplar üzerinden bireylerin belleklerindeki Hacıkasım Bölgesi incelenmiştir. Üç bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde; çalışmanın problemi, amacı, kapsamı ve yöntemi aktarılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde; dört aşamalı olarak ele alınan yapılan çalışmalar bölümüne yer verilmiştir. Yapılan çalışmaların ilk bölümünde bellek, belleğin yapısı ve bellek türleri ile ilgili bilgiler verilmiş, bellek kavramı ile mekân kavramı ilişkilendirilmiştir. İkinci bölümünde Hacıkasım Bölgesi'nin tarihçesi aktarılmış ve bir altlık oluşturulmuştur. Üçüncü bölümde çalışmanın ana yöntemini oluşturan, sözlü tarih çalışması aktarılmıştır. Dördüncü bölümde ise sözlü tarih çalışmasından çıkarılan bilgiler çerçevesinde, Hacıkasım Bölgesi'nin bellek mekanları incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümü olan bulgularda ise sağlanan veriler üzerinden Hacıkasım Bölgesi'nin analizi gerçekleştirilmiştir. Sonuçlarda ise bölgenin bireylerin bellekleri üzerinden var edilme biçimleri açıklanarak çalışma sonuçlandırılmıştır.