Kubbe formundaki yapıların ekolojik tasarım prensipleri bağlamında irdelenmesi

Abstract

Antik Çağlara kadar uzanan bir mimari geçmişe sahip olan kubbeler, yüzyıllar boyunca çamur, kar, taş, ahşap, tuğla, beton, metal, cam ve plastik gibi çeşitli malzemelerden inşa edilmiş, dünyanın birçok yerinde farklı işlevlerde ve açıklıklarda uygulanmıştır. Günümüze kadar önemini yitirmeden gelen kubbeler, mühendislik ve mimari özellikleri ile dünya üzerinde etkileyici örnekler oluşturmuşlardır. Bu çalışmada, kubbe formuna sahip yapılarda kubbe formunun yapıya sağladığı ekolojik katkıları ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla çeşitli açıklık ve işlevlere sahip, dünyanın farklı yerlerinde konumlanan, literatüre girmiş, 2000 yılı sonrası inşa edilen ve ekolojik özellikler içeren kubbe formuna sahip 13 örnek seçilerek ekolojik tasarım prensiplerinden yerleşim yeri, enerji, malzeme-konstrüksiyon, su ve akustik başlıkları altında analiz edilmiştir. Altı bölümden oluşan çalışma sonucunda; kubbelerin inşa edildikleri yerlerde iklimden en fazla yararlanacak şekilde konumlandıkları, doğal havalandırmadan yararlanarak enerji tasarrufu sağladıkları, taşıyıcı sistemlerinde genellikle çelik ve ahşabın kullanıldığı, taşıyıcı ve kaplama olarak kullanılan malzemelerin çoğunun geri dönüşüm özelliğine sahip olduğu, genel olarak şeffaf olan kubbe yüzeyinde yalıtımlı camlar ile güneş kontrolünün sağlanabildiği, yağmur suyunun geri dönüştürülerek yapı içi ve dışında değerlendirildiği, formda akustik olarak da çeşitli düzenlemelerin yapıldığı bilgilerine ulaşılmıştır.