Kimlik üzerine yeni bir okuma denemesi: kimliğin söylemsel inşası ve Mardin örneği

Abstract

Günümüzde mimarlık dâhil birçok alanda herhangi bir şey için 'kimliğinin olması' önemli bir özellik olarak kabul edilmekte hatta aksi durumlar mümkün olabilirmiş gibi ikincil sayılmaktadır. Batı'da, 1960?lardan sonra sosyal bilimlerde kimlik algısı ırk, din, kültür gibi boyutları nedeniyle yön değiştirirken, mimarlık kimliğini kültüre bağlayan hatta ulus ve yer kavramları ile ilişkilendiren bir anlayışı ortaya çıkmıştır. Mimarlıkta çok yeni bir tartışma alanı olan kimlik hala hakkında söz söylemeye korkulan bir tabudur. Kimlikle ilgili yapılan sosyolojik araştırmalar ise sürekli bir dikotomiye işaret etmektedir. Mimarlıkta ise klişe üretmektedir. Yapılan tez çalışmasında kimliğin genel literatürlerde nasıl geçtiği, geliştirildiği ve tartışma zeminlerine nasıl getirildiği üzerinde durulduktan sonra mimarlık için anlamı araştırılmıştır. Kimliğin sonradan inşa edilir bir kabul olduğu kararına varılmış ve hangi aktörlerin kimliğin şekillenmesinde etken ve edilgen olduğu incelenmiştir. Daha sonra tezin çalışma alanı olan Mardin?in stereotipleri söylemler üzerinden analiz edilmektedir. Böylelikle Mardin için oluşturulan kimliğin oluşum kanalları okunabilmektedir. Söylem analizi yöntemi, kimliğin yaygın kullanımını görmeyi sağlayan bir araştırma tekniği olması nedeni ile tercih edilmiştir. Kentin kimliğini ile ilgili stereotip üreten dört farklı söylem alanında yapılan söylem analizi ile Mardin kimliğinin günümüze ait bir okuması yapılmaktadır. Sonuç kısmında ulaşılmak istenense kimliğin her dönem farklılık gösterebilen, kimsenin öz benliğini anlatmayan, zamana ve performansa göre, aynı olgu için dahi, farklılık gösterebilen bir sıfat olduğunun olumlanmasıdır. Kimliğin her kullanıldığı alan, sınırları çizilmiş alanlar oluşturduğu için artık performanslar kimlikler üzerinden ifade edilmemelidir. Bu bir tercih olabilir ama tek ?doğru? tercih olması ve bunun kimlik üzerinden yapılması tez kapsamında eleştirilmektedir.