Toplu konutlarda kullanıcı-konut kullanıcı-çevre ilişkileri ve sorunları

Abstract

Bu tez kapsamında ele alınan konu: Toplu konutlarda kullanıcı-konut, kullanıcı-çevre ilişkileri ve sorunlarıdır. İzlenen politikalar ve çıkarılan yasa ve yönetmenlikler daha çok konut sorununun nicel yönüyle ilgilenmektedir. Konut insanların barınma gereksinimini sağlıklı ve güvenli olarak karşılayan bir ortam olarak tanımlandığına göre, konut sorununa nitel açıdan da yaklaşılması gereklidir. 1970 lerden bu yana toplu üretimin yaygınlaşması konut çevresinin istekler doğrultusunda daha kolay biçimlenmesine olanak sağlamaktadır. Bu çalışmada, farklı özellikleri olan, bir toplu konutta bir araya gelen ailelerin konutları ve yakın çevrelenil^ ilişkileri araştırılmış; öneriler gdii^ş tirilmiştir. 1. Bölümde: Önce ülkemizde Cumhuriyetle birlikte başlayan konut soru nu ve bunun çözümü için oluşturulan konut politikaları, yasal, "'örgütsel ve finansman düzenlemeleri kısaca anlatılmaktadır. Sonra da ülkemizde belirlenen konut sunum biçimleri (Bireysel konut üretimi, yapı kooperatifleri konut üretimi, Yap-satçı üretim, Toplu konut-şirketleri üretimi, Yapı kooperatifleri- yerel yönetim konut üretimi) özellikle, kullanıcı ve çevre ilişkileri açısından irdelenmektedir. Bireysel ve yap-satçı üretim türleri dışında çok üyeli kooperatiflerin ve diğer su num biçimlerin katılıma olanak sağlaması, sosyal donatıların alanında teminini kolaylaştırması, alan kullanımının esnek olması vb. açılarından kullanıcıların isteklerine daha kolay yanıt vereceği görülmüştür. Ayrıca, bu tür sunum biçimleri küçük bireysel birikimleri değerlendirdiği ve toplu üretim IVnedeniyle liretimde verimliliği arttırabileceği, konutu daha ucuza mal edebileceği için düşük gelirli toplum kesiminin ko nut sorununun (nicel ve nitel olarak) çözümünde uygun sunum biçimleri olduğu bulunmuştur. 2. Bölümde: Kullanıcıların konutu ve çevresi ile ilişkilerinin ana bileşenlerinin neler olabileceği, varsa bu bileşenlere ilişkin standartlar ve araştırma bulgularının neler olduğu araştırılmış, iki ana başlık altında ele alınmıştır. Bu başlıklar kullanıcı-konut ve kullanıcı-çevre ilişkileridir. Kullanıcı-konut ilişkisi: Farklı çevrelerden gelen ve farklı büyüklüklerdeki aileler aynı tür konutlarda yerleşmek tedir. Kullanıcılar konutlarından alışageldikleri tüm eylem ürüntülerini optimum düzeyde gerçekleştirilmesine olanak sağ lamasını ve aile bireylerine yeterli gizlilik sağlayabilmesini ister. Bu açılardan konut birim büyüklüklerinin neler olabi leceği literatür bulgularına dayanılarak incelenmiştir. Kullanıcı-çevre ilişkisi: Üç ana başlık altında irdelenmiştir. 1- Kullanıcı-konfor çevresi: Kullanıcının konfor çevre sini etkileyen elemanlar; güneşlenme, havalanma ve gürültü konuları literatür bulgularına dayanılarak açıklanmıştır. 2- Kullanıcı-fiziksel çevresi: Bu ilişkide çocuk oyun alan ları, otopark, kooperatif ortak alanları teraizlik-bakım konularının kullanıcılar açısından önemi irdelenmiştir. \ 3- Kullanıcı-Sosyal çevre: Bu bağlamda ise komşuluk iliş kisi ve gizlilik(konutta bireysel gizlilik, konutta toplumsal gizlilik ve toplumsal gizlilik) konuları yine literatür bulgu ları ışığında açıklanmıştır.3. Bölümde: Toplu konutlarda yaşayan ailelerin konutla. ve çevreyle olan ilişkileri, sorunları ve beklentileri ikinci bölümle bağlantılı olarak incelenmiştir. Bu nedenle Trabzon'da altı kooperatif alanında anket çalışması yapılmıştır. Anketin sonuçları korelasyon tekniği ile değerlendirilmiş, değerlendirmeye giren 42 değişkenden 37 si arasında güvenirlik sınırları içinde ilişki saptanmıştır. Örnek kooperatif lerde ortalama hane-halkı büyüklüğü (4.65 kişi/konut) ülke kentsel ortalamasından (4,5 kişi/konut) büyük bulunmuştur. Konutlardaki barınma yoğunluğunun (1.16 kişi/oda) ise ortalama sının (1.4 kişi/oda) altında olduğu görülmüştür. İkinci bölümdeki başlıklar altında irdelenen bulgular kullanıcıların konutlarnıdan memnuniyetinin daha çok aile bü yüklüğüne ve eğitim durumuna bağlı olduğunu ortaya koymuştur. Çevrelerinden memnuniyeti ise pek çok etmenin etkilediği görülmüştür. Bu etmenlerin başında bakımlı-temiz, gürültüsüz-sakin bir çevre olması, çocuklar için oyun alanı bulunması ve konutun güneşlenmesi gelmektedir. Çevreden memnuniyet eğitim, yaş, cinsiyet gibi bireysel özelliklere göre de değişmektedir. Sonuç olarak Toplu konut alanlarına farklı çevrelerden gelen ailelerin özelliklerinin tasarımda gözönüne alınmasının, konut sorununa nicel olarak çözüm sağlansa bile nitelik yönün den yeni sorunlar doğurduğu görülmüştür. Sonuçta, kullanıcı- konut, kullanıcı-çevre ilişkilerini iyileştirici öneriler geliştirilmiştir. Bunlar kısaca şöyle sıralanabilir:. Zeminde arsa kullanımını (taks) azaltarak daha çok açık alan elde etmek, böylece yeşil-oyun alanı, manzara, havalan- ma-güneşlenme olanağını arttırmak.. Tasarımın esnek tutularak, tasarım-üretim değişik aşamalarda kullanıcı katılımına olanak sağlamak, istekleri doğrultusunda tasarımın bütünlüğünü bozmayacak değişiklikler yapabilmek; VI. Malzeme seçiminde yalnız ilk yapım değil, işletme maliyetini ve kullanıcıların isteklerini de gözönüne almak.. Üretimde işçiliği denetlemek, işçilikten kaynaklanan yapı kalitesini artırmak.. Site yönetimlerinin ortak kullanım alanı bakım- temizliğini iyileştirici önlemler almasıdır.