Borçka (Artvin, Kuzeydoğu Türkiye) yöresi tersiyer volkanitlerinin petrografisi, jeokimyası ve petrojenezi

Abstract

Doğu Pontidlerin doğu kısmında yer alan Eosen yaşlı Borçka (Artvin) yöresi volkanitlerinin ana, iz element, Ar-Ar yaş ve Sr-Nd izotop verileri incelenmiştir. Borçka yöresi volkanitleri , Borçka Bazaltı, Civanköy Üyesi ve bazik dayk olmak üzere üç birime ayrılmıştır. Volkanitler genel olarak plajiyoklas (An11-93), klinopiroksen (Wo43-49En38-54Fs8-25), hornblend (Mg#=0.57-0.74) fenokristalleri ile magnetit/titanomagnetit ve apatit içermektedir. Hornblendlerdeki 40Ar-39Ar yaşları 46.1±0.8-39.9±0.5 My aralığında olup, Borçka volkanitlerinin Orta Eosen zamanında oluştuklarını göstermektedir. Borçka volkanitleri kalk-alkali karakterli olup, düşük-orta K içeriğine sahiptirler. Volkanitler büyük iyon yarıçaplı litofil elementler (BİYLE) ve hafif nadir toprak elementlerce (HNTE) zenginleşmiş, yüksek çekim alanlı elementler (YÇAE) bakımından da tüketilmişlerdir. Kondrite normalize edilmiş nadir toprak element dağılımları, düşük-orta derecede zenginleşmeyle konkav şekilli olup (LaN/LuN=1-19), volkanitleri oluşturan kayaçların benzer kaynaktan itibaren oluştuklarını düşündürmektedir. (87Sr/86Sr)i ve (143Nd/144Nd)i değerleri sırasıyla 0.70423-0.70495 ve 0.51263-0.51285 arasında değişmektedir. Volkanitlerin gelişiminde başlıca ayrımlaşma, daha az oranda da özümleme±magma karışımı rol oynamıştır. Tüm bu veriler, volkanitlerin köken magma(lar)sının muhtemelen daha önce yitim akışkanları tarafından metazomatize edilmiş zenginleşmiş bir manto kaynağından, çarpışma sonrası açılma ile ilişkili jeodinamik bir ortamdan türeyebileceklerini işaret etmektedir.