Ardeşen (Rize) yöresinin heyelan duyarlılığı açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, can ve mal kayıplarına neden olan heyelanların sıkça meydana geldiği Doğu Karadeniz Bölümünde yer alan Ardeşen (Rize) yöresi, heyelan duyarlılığı açısından incelenmiştir. Ardeşen yöresinin 1/10.000 ölçekli jeoloji haritası hazırlanarak, yaşlıdan gence doğru; Hemşindere Formasyonu (Üst Kretase), Granitik Kayaçlar (Üst Maastrihtiyen), Hamidiye Formasyonu (Pliyo-Kuvaterner) ve Alüvyon (Kuvaterner) şeklinde sıralanan litostratigrafi birimleri tanımlanmıştır. Gerek literatür araştırmaları ve gerekse arazi çalışmaları sonucunda; litoloji-aynşma, eğim, bakı, arazi Örtüsü, makaslama dayanımı, akarsuya yakınlık, drenaj yoğunluğu ve yola yakınlık parametrelerinin heyelan duyarlılık haritasının üretiminde etkili olduğu belirlenmiştir. Bu katman haritaları arazi, laboratuvar ve büro çalışmaları, Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Dijital Fotogrametri tekniklerinden yararlanılarak üretilmiştir. Ayrıca, bu katman haritalarının, meydana gelmiş heyelanlarla ilişkilerinin belirlenmesi için gerekli olan heyelan envanter haritası, Dijital Fotogrametri teknikleriyle üretilmiştir. Veri katmanlarının her birinin ve katmanların alt gruplarının heyelan oluşumundaki etkilerim (ağırlıklarını) belirlemek için Analitik Hiyerarşi Yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen katmanlar, ağırlıklarına göre değerlendirilerek analizler yapılmış ve heyelan duyarlılık haritası üretilmiştir. Üretilen bu haritada, çok düşük, düşük, orta, yüksek ve çok yüksek derecelerde heyelana duyarlı olmak üzere 5 zon ayırtlanmıştır. Heyelan duyarlılık derecelerinin alan ve yüzde dağılımları hesaplanmış ve çalışma alanının yaklaşık %28'inin heyelan tehdidi altında olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, yapılan modellemenin gerçekle ne kadar uyuştuğunu görmek için, elde edilen heyelan duyarlılık haritası ile heyelan envanter haritası karşılaştırılmış ve yaklaşık %84'lük bir oranda örtüşme tespit edilmiştir. Ayrıca, çalışma alanındaki konutlar hava fotoğraflarından tek tek belirlenerek, bu konutların yaklaşık %30'unun heyelan duyarlılığı yüksek ve çok yüksek olan alanlar içinde kaldığı ve bu konutlarda yaşayan yaklaşık 2300 kişinin heyelan tehlikesi ile karşı karşıya olduğu ortaya konulmuştur.