Bir kalker ocağında patlatmalı kazılardan kaynaklanan yer titreşimi ve hava şoku etkilerinin istatistiksel analizi

Abstract

Bu çalışmada, bir kalker ocağında yapılan üretim patlatmalarından kaynaklanan titreşim ve hava şoku gibi patlatma sonrasında ortaya çıkan çevresel unsurların, ruhsat sınırlan çevresindeki okul, cami, tarihi eser ve evlere olan etkileri araştırılmış ve bu etkileri ortadan kaldıracak yada en aza indirecek patlatma dizaynının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında öncelikle kalker ocağında ve çevresinde inceleme ve gözlemler yapılmış, ocak çevresindeki yapılaşma durumu ile yapıların ocak sınırına olan uzaklıkları belirlenmiştir. Kalker ocağında yapılan patlatmaların oluşturduğu titreşim ve hava şokunun etkilerini belirlemek ve değerlendirmek amacıyla bu çalışma boyunca 12.05.2003-14.09.2005 tarihleri arasında ocak çevresinde belirlenen 11 istasyonda nezaret edilen patlatmaların ölçümü gerçekleştirilmiştir. Patlatma parametrelerinin ölçümü Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü'ne ait olan Instantel Minimate marka titreşim ölçer cihazları ile eşlik edilmiştir. Elde edilen ölçüm sonuçlan bilgisayar destekli data değerlendirme ünitesine aktarılmış ve veriler yönler bazında gruplandırılmıştır. Yönler bazında gruplandırılan verilerin birbiri arasındaki ilişki 0.05 anlamlılık düzeyinde test edilmiş ve sonuçta her bir yön için ayrıntılı istatistiksel analizlerin yapılmasına karar verilerek, ocakta daha hassas ve kontrollü atımları gerçekleştirmek için gerekli eşitlikler elde edilmiştir. Ölçülen 73 veriye ait parçacık hızı, ölçekli mesafe, titreşim frekansları, öz yapısal frekanslar, ivme ve yer değiştirme parametreleri arasındaki ilişkiler incelenmiş ve uluslararası standartlarla karşılaştırılarak hasar normları içindeki yerleri belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca patlatmaların hava şoku unsurlarının da ayrıntılı analizi yapılmış ve sonuçlan sınıflandırılmıştır.