Ortahisar (Trabzon) ilçesinin olasılıksal yöntem tabanlı heyelan duyarlılık değerlendirmesi

Abstract

Heyelanlar, günümüzde meydana gelen doğal kaynaklı afetler arasında en yaygın olarak gözlemlenen kütle hareketi türlerinden olup, önemli sayıda can ve mal kayıplarına yol açmaktadır. Ülkemizde özellikle Karadeniz Bölgesi'nde heyelan oluşumları yaygın bir şekilde meydana gelmektedir. Heyelanların oluşumu sonucunda meydana gelen etkinin en aza indirgenmesi için yeterli ve etkin çözümlerin üretilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, Ortahisar (Trabzon) ilçesinin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve olasılıksal yöntem tabanlı heyelan duyarlılık değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Ortahisar ilçesine ait 1:25.000 ölçekli genel jeoloji haritası Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA) Genel Müdürlüğü'nden elde edilmiş olup, yüzeyleme gösteren kayaçların stratigrafik dizilimi kontrol edilmiştir. Alanda gözlenen heyelanlara ait envanter haritası yine 1:25.000 ölçekli olarak MTA Genel Müdürlüğü'ne ait Türkiye Heyelan Envanter Haritası'ndan elde edilmiştir. Sahada gözlenen heyelanların alansal istatistiklerinin değerlendirilmesi için maksimum olabilirlik tahmini (MLE) yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemde çift pareto (DP), çift pareto basitleştirilmiş (DPS) ve ters gama (IG) dağılımına ait katsayı ve bunlara ait olasılık yoğunluk grafikleri belirlenmiş ve birbirleri ile karşılaştırılmıştır. İnceleme alanında heyelan duyarlılık haritalarının üretilmesi amacıyla frekans oranı (FR) ve entropi endeksi (EE) yöntemleri kullanılmıştır. Bu duyarlılık haritalarında; çok yüksek, yüksek, orta, düşük ve çok düşük duyarlı olmak üzere beş farklı duyarlılık sınıfı belirlenmiştir. Üretilen heyelan duyarlılık haritalarının doğruluk değerlendirmeleri yapılmış, birbirleriyle karşılaştırılarak etkinlik durumu irdelenmiştir.