Petrografik ve fiziksel özelliklerin granitik kayaçların dayanımına etkisinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmada Doğu Karadeniz Bölümü'ndeki granitik kayaçların dayanım özelliklerinin indeks parametreler ve petrografik özelliklerle ilişkisi aranmış, bu amaçla 9 farklı bölgeden 5 cm kenar uzunluğuna sahip toplam 450 adet küp örneği üzerinde indeks deneyler yapılmış, seçilmiş 250 adet örnek üzerinde petrografik incelemeler gerçekleştirilmiş ve bu örneklerin tek eksenli sıkışma dayanımları belirlenmiş ve istatiksel parametrelerde 162 adet örnek değerlendirmeye alınmıştır. Petrografik tayinler sonucunda monzonit, monzogranit, granodiyorit, siyenogranit, tonalit olarak adlanan kayaçlarda % 19-45 plajiyoklas, % 6-40 ortoklas, % 25-37 kuvars, % 4-15 mafik mineral yüzdesi tespit edilmiştir. Deneyler sonucunda, ağırlıkça su emme değerlerinin % 0.14-0.55, hacimce su emme değerlerinin % 0.38-1.47, birim hacim ağırlık değerlerinin 22.80-26.72 kN/m3 arasında değiştiği belirlenmiştir. Bununla birlikte tek eksenli basınç direnci değerlerinin 63.86-260.92 MPa, boyuna dalga hızı değerlerinin kuru durumu için 3162.82-5742.55 m/sn, doygun durum için 3758.70-6260.76 m/sn ve doğal durum için 3552.74-5888.10 m/sn arasında değiştiği görülmüştür. Yapılan istatistiksel değerlendirmeler sonucunda, kuvars gibi sert minerallerin varlığının granitlerde dayanımı arttırmadığı ve tane boyutu büyüdükçe tek eksenli basınç dayanımının kısmen azaldığı belirlenmiştir. Granitlerin mafik mineral içeriğinin artması dayanımı düşürmüştür. Genellikle en yüksek dayanım değerleri, yaklaşık olarak eşit oranda kuvars, ortoklas ve plajiyoklas mineralleri içeren granitik kayaç kütlelerinde görülmüştür.