Elmaalan (Arsin-Trabzon) masif sülfit cevherleşmesinin jeolojik, mineralojik ve jeokimyasal özellikleri

Abstract

Doğu Pontidlerin kuzey zonunda yer alan Elmaalan masif sülfit cevherleşmesi, Üst Kretase yaşlı dasit ve piroklastitleri (taban) içerisinde yer almakta ve yine Üst Kretase yaşlı olan dasit ve piroklastitleri (tavan) tarafından üzerlenmektedir. Yapı ve doku özellikleri açısından masif, breş dolgusu, klastik, ağsal ve saçınımlı olmak üzere beş tip cevher bulunmaktadır. Cevher mineralleri pirit, kalkopirit, sfalerit, galen, fahlerz, bornit, daha az oranda dijenit ile kalkozin ve kovellin; gang mineralleri ise kuvars, barit, karbonat mineralleri, kil mineralleri, serizit ve jipstir. Cevherleşme başlıca silisleşme, serizitleşme, killeşme ve kloritleşme ile temsil edilen bir hidrotermal alterasyon ile birlikte izlenmektedir. Kütle değişim hesaplamalarına göre cevherli zona doğru Si, Fe ve K elementlerinin oranlarında artış, Mg, Ca, Na ve Al'da azalma meydana gelmiştir. Pirit, kalkopirit ve galenden elde edilen, -2,42? ilâ 4,66? arasında değişen ? 34S değerleri kükürtün kaynağının mağmatik olduğunu göstermektedir. Kuvars ile dengede olan çözeltilerin ? 18O değerleri -0,7? ilâ +12,8 arasında, killer ile dengede olan çözeltilerin ? 18O değerleri -0,3? ilâ +26,5? arasındadır. Sıvı kapanım çalışmalarından elde edilen homojenleşme sıcaklıkları 130-4140C arasında, tuzluluk değerleri ise %0,35-11,22 NaCl eşd. arasında değişmektedir. Oksijen izotop jeotermometresinden 3150C'lik oluşum sıcaklıklığı bulunmuştur. Jeolojik, mineralojik ve jeokimyasal çalışmalar sonucunda Elmaalan cevherleşmesinin Kuroko tip masif sülfit cevherleşmesi olduğu belirlenmiştir.