Zigana (Torul, Gümüşhane, Kuzeydoğu Türkiye) yöresi Pb-Zn-Cu±barit cevherleşmelerinin karşılaştırmalı incelenmesi

Abstract

Zigana yöresi, Hamsiköy porfiri Cu-Mo zuhurunu içeren granitik kütle tarafından kesilen Üst Kretase yaşlı andezitik-dasitik bileşimli volkanik ve volkanoklastik birimlerden oluşmaktadır. Damar tip cevherleşmeler genellikle KD-D/GB-B doğrultulu kırık ve fay hatları boyunca yerleşmişlerdir. Her üç sahada sfalerit, kalkopirit, galen, pirit ve fahlers ana cevher, kalkozin-kovellin ve bornit ikincil sülfidler, zinkit ve serüsit oksidasyon, kuvars ve barit mineralleri ise gang mineralleridir. Sfaleritlerin Zn:Cd oranları (100-335) ile piritlerin Co:Ni oranları (2-37) her üç madeninde granitlerle ilişkili damar tip hidrotermal bir sistem olduğunu desteklemektedir. Cevher damarlarının bulunduğu bölgelerde benzer alterasyonlara rastlanmış olup, cevherleşmeden dışa doğru 1)silisleşme, 2)killeşme ve 3)propilitik alterasyondur. Pirit, kalkopirit, sfalerit, galen ve barit üzerinde yapılan ? 34S ölçümleri (?-0,9??21) kükürtün mağmatik kökenli olduğunu göstermektedir. Sfalerit, kuvars ve barit ile bu minerallerden elde edilen sıvılar üzerinde ölçülen ? 18O ve ? D değerleri ?-3,6??11 ve ?-16??-83 arasındadır. Kükürt izotop jeotermometre ile 178-3980C, oksijen izotop jeotermometresi ile de 3570C arasında değişen izotopik denge sıcaklıkları elde edilmiştir. Kurşun izotopları sonucunda cevherleşmelerin alt kabuğun kısmi ergimesine bağlı olarak oluşan granitik sokulumlarla ilişkili olabileceği belirlenmiştir. Sfalerit, kuvars ve barit üzerindeki ölçümlerde homojenleşme sıcaklıkları 100-3630C, tuzluluk değerleri ise %0,1-62 NaCl eşd. olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, Zigana yöresindeki damar tip cevherleşmelerin yüzeysel kökenli çözeltilerle kısmen seyreltilmiş mağmatik kökenli çözeltilerden oluştuklarını, eş yaşlı olduklarını ve muhtemelen Hamsiköy porfiri yatağı ile ilişkili olan bir porfiri tip cevherleşmenin dış kesimlerine karşılık geldiklerini göstermektedir.

The area around the Mount Zigana, which hosts a number of small vein type Pb-Zn-Cu occurrences, is characterised by wide spread argillic alteration. The Zigana region is covered by andesitic and dacitic valconic and volcaniclastic units of Upper Cretaceous intruded by a granitic stock which hosts the Hamsiköy Cu-Mo deposit. Vein type deposits in the region are usually placed along NE-E/NW-W trending fractures and faults. Both in the three areas, deposits contain sfalerite, chalcopyrite, galena and pyrite as the main sulphides, chalcosite, covellite and bornite as the secondary sulphides, zincite and serusite as the oxidation minerals, and quartz and barite as the gangue minerals. Zn/Cd ratios of sfalerites(100-335) and Co/Ni(2-37) ratios of pyrites indicate a genetic link to vein type systems related to granitic intrusions. Hydrothermal alteration is limited to the veins and in the form of silicification in the inner zones and argillic in the outer zones. d34S measurements from pyrite, chalcopyrite, sfalerite and galena vary from ‰-0,9 to ‰4,9 (n=28) and denote that sulphur is of magmatic origin. Sfalerite-galena, pyrite-galena and pyrite-sfalerite mineral pairs show isotopic equilibrium temperatures in the range 178-3980C. d18O and d18D values obtained from sfalerite, pyrite and barite, and the fluids extracted from them span -3,6 to 11‰ and ‰-16 to-83‰, respectively. As a result of the lead isotopes, it‟s been determined that mineralizations can be related to magmatic intrusions that are formed due to the bottom shell‟s partial fusion. Getting homogenous degrees are set as 100-3630C and salinity as %0,1-62NaCl following the mesaurements on sfalerite, quartz and baryte. To sum up, it can be said that these isotope and fluid inclusion data show that vein type deposits around the Mount Zigana are formed from magmatic fluids diluted partly by meteoric fluids, that they are contemporaneous, and that they are likely to correspond to outer zones of the Hamsiköy porphyry deposit.