Çetilli (Gölköy-Ordu) yöresinin jeolojisi, jeokimyası ve hidrotermal damar tip cevherleşmeler açısından incelenmesi

Abstract

Pontid Jeotektonik Birliğinin orta kısmında yer alan çalışma alanında volkanik, tortul ve intrüzif kayaçlar egemendir. Üst kretase yaşlı andezit, bazalt ve piroklastitleri cevherleşmeyi içine alan çalışma sahasının en yaşlı birimidir. Bu birim içerisinde D-B, KD-GB, KB-GD doğrultulu bir çok fay sitemi mevcuttur. Çetilli Cevherleşmesi bu kırık ve çatlaklar boyunca yükselen hidrotermal ergiyiklerin etkisiyle oluşmuşlardır.Cevher, Çetilli Cevherleşmesi'nde yan kayaca ornatım ve boşluk dolgusu şeklinde yerleşmiştir. Cevher mineralleri; sfalerit, galen, kalkopirit, daha az oranda pirit, gümüşlü fahlers ve altından oluşmaktadır. Cevher damarındaki boşluk dolguları kuvars, zeolit ve kalsitten oluşmaktadır. Cevherin yapısı ise breş dolgusu şeklindedir. Breş parçacıklarının arasındaki boşlukları cevher mineralleri doldurmuştur. Hidrotermal çözeltilerin breş parçalarının arasındaki boşlukları doldurmasına bağlı olarak kayaçta yaygın silis damarcıkları oluşmuştur.Çetilli Cevherleşmesi'nde alterasyon, belirgin bir zonlanma göstermemektedir. En yaygın alterasyon türleri başta silisleşme olmak üzere kalsitleşme, zeolitleşme, killeşme, serizitleşme, limonitleşme, hematitleşme, piritleşmedir. Cevher damarından uzaklaştıkça kloritleşme ve epidotlaşma da görülmektedir. Alterasyon mineralleri, başta kuvars olmak üzere kalsit, dikit, nakrit, ankerit, dolomit, kaolinit ve çok az da barittir. İnce kesitlerde zeolit, klorit, hematit, limonit, ilmenit ve apatitde görülmektedir. Yan kayaçta alterasyon sonucunda % 19'luk bir kütle artışı meydana gelmiştir. Genellikle plajiyoklas ve feldspatların bozulmasından dolayı Na ve Ca değerlerinde belirgin azalmalar meydana gelmiştir. Buna karşın cevher mineralleri ile silis miktarlarında önemli artışlar meydana gelmiştir. Hareketsiz element olarak belirlenen Zr ve Al elementleri kullanılarak 100 grama göre yapılan hesaplamalar sonucunda başta SiO2(24.45g), CaO(1.06g), K2O(0.61g) ve cevher oluşturan elementlerin ilavesine bağlı olarak yan kayaçlarda %19'luk bir kütle artışının olduğunu göstermektedir.