İkizce (Ünye-Ordu) yöresi volkanik kayaçların petrografik, jeokimyasal ve petrolojik incelenmesi

Abstract

İkizce (Ünye-Ordu) yöresinde yer alan Tersiyer yaşlı volkanik kayaçların petrografik, jeokimyasal ve petrolojik özelliklerinin incelendiği bu çalışmada, volkanizmanı n gelişimi ortaya konularak, kökeni belirlenmeye çalışılmıştır. Doğu Pontid Güney zonunda yer alan inceleme alanının tabanında; Geç Kretase-Paleosen yaşlı Akveren Formasyonu' nun Tekkiraz Üyesi bulunmaktadır. Formasyon üzerine uyumsuzlukla Paleosen-Eosen yaşlı Koçevyanı Bazaltı gelmektedir. Bu birimi uyumsuzlukla örten Eosen yaşlı Tekkeköy Formasyonu alttan üste doğru; yer yer konglomeratik seviyelerle başlayan Çaybaşı Üyesi, Kurttaşlı Tepe Andeziti, Kale Üyesi, İkizce Andeziti ve Teknecik Andezit Porfiri'nden oluşmaktadır. Bu birimlerin hepsi Kuvaterner yaşlı taraça ve alüvyonlarla uyumsuz olarak örtülmektedir. İncelenen volkanik kayaçlar; genellikle andezit, andezit porfir ve piroklastitlerinden daha az oranda ise bazalt ve bazaltik andezitten oluşmakta olup, genelde porfirik, mikrolitik porfirik, hyalo-mikrolitik porfirik, hyalopilitik yer yer de entersertal, entergranüler, akıntı ve glomeroporfirik doku göstermektedir. Kayaçlar klinopiroksen (Wo44-4sEn42-48Fs8_i2), plajiyoklas (An32-5o), olivin (Fo82-84), hornblend (Mg# = 0.48-0.81), biyotit (Mg# = 0.48-0.60), daha az oranda da magnetit, apatit ve zirkondan oluşmaktadır. Plajiyoklas fenokristallerinde halkalı zonlanma, elek dokusu, kemirilme; hornblend ve biyotitlerde opaklaşma ve bozunma; klinopiroksenlerde kemirilme yapılan gibi dengesizlik dokuları gözlenmektedir. Volkanitler, genel olarak kalkalkali ve toleyitik-alkali geçişli olup, orta derecede K içerirler. Ana ve iz element değişimleri, kayaçlarm gelişiminde klinopiroksen, olivin, hornblend, plajiyoklas, magnetit ve apatit franksiyonlaşmasının etkili olduğuna işaret etmektedir. Yüksek BİLE (Sr, K20, Rb, Ba) ve HNTE (La, Ce) ile düşük Nb, Zr, Y ve Ti02 içerikleri kayaçların; yitim ve astenosferik ergiyiklerin karıştığı zenginleşmiş bir köken magmadan türediğine, Koçevyanı Bazaltı 'mn yüksek basınçta (~2 kbar) olivin+ojit kontrollü fraksiyonlaşmayla, andezitik kayaçlann ise daha sığ derinliklerde düşük basınçta (~1 bar) ojit + hornblend ± plajiyoklas kontrollü fraksiyonlaşma ve asimilasyon ± magma karışımıyla oluştuğunu açıklamaktadır.