Kalecik Köyü (Torul-Gümüşhane) çevresinin karst hidrojeolojisi

Abstract

Bu çalışmada Kalecik Köyü'nde ( Torul-Gümüşhane ) bulunan karstik yapılar incelenmiş ve kaynaklanıl oluşumu, kökeni ve fîziko-kimyasal özellikleri belirlenmiştir. İnceleme alam Doğu Karadeniz Bölümü, Gümüşhane İli, Torul İlçesi'ne bağlı Kalecik Köyü ve çevresini içine alan, yaklaşık 40 km2 lik bir bölge olup, H42-D2 paftası içinde yer almaktadır. Bölgedeki en yaşlı birim, kumtaşı, kireçtaşı ara seviyeli bazalt, andezit, dasit lav ve tüllerinden oluşan Zimonköy Formasyonu'dur. Zimonköy Formasyonu üzerinde uyumlu olarak kireçtaşlanndan oluşan Dogger-Malm yaşlı Berdiga Formasyonu bulunmaktadır. Bu brimin üzerine ise, bazalt, andezit, dasit lav ve tüf ara seviyeli kumtaşı, silttaşı ve kireçtaşından oluşan ve iliş fasiyesinde gelişen Üst Kretase yaşlı Kermutdere Formasyonu uyumsuzlukla gelir. Bölgenin en genç birimlerini Kuvaterner yaşh taraça, traverten, yamaç molozu ve alüvyonlar oluşturmaktadır. Çalışma alanında bir çok kıvrım ve fay belirlenmiştir. Karstik yapı ve kaynaklar, KD-GB doğrultulu düşey bir fay ile, KB-GD yönlü verev atımlı düşey fayın kesiştiği bölgede gelişmiştir. 10 metre çap ve 15 metre derinliğe sahip koni şekilli karstik yapının çevresinde birkaç santimetre derinliğinde, 1-2 metre uzunluğunda olan karenler bulunmaktadır. Çalışma alanında karstik kaynaklardan alman su örneklerinin analizleri yapılmış, kaynak sularının benzer fiziksel ve kimyasal özellikler gösterdiği belirlenmiştir. Kalsite doygun olan mineralli su kaynaklarının çevresinde traverten çökelimi beklenmektedir. Kaynakların ortalama sıcaklık değerleri 16 °C, 1 nolu kaynağın ortalama debisi 4,5 İt/sn ve 2 nolu kaynağın ortalama debisi 0,32 İt/sn olarak ölçülmüştür. 1 nolu kaynağın pH'ı 6,67, elektriksel iletkenliği 1000 EC (25°)xl06, 2 nolu kaynağın pH'ı 6,55, elektriksel iletkenliği 1000 EC (25°)xl°6 dir. Kimyasal analizler sonucunda 1 nolu kaynakta toplam çözünmüş madde miktarmm 1431,5 mg/lt, 2 nolu kaynakta 1425,79 mg/lt olduğu belirlenmiştir. Buna göre sular mineralli sular sınıfına girmektedir. Analiz sonuçlarından yararlanarak, sulardaki serbest CO2 miktarının 31,3 mek/lt'den küçük olduğu belirlenmiş, suların çözündürebileceği CaCÜ3 miktarı ise 80 mg/lt olarak hesaplanmıştır. Kaynak sulan, TS 9130'a ( Madensuyu İçilebilir ) göre kimyasal özellikleri açısından içmeye uygundur.