Deprem tehlikesi ve artçı şok olasılığı değerlendirme yöntemlerinin Türkiye'deki depremlere bir uygulaması

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye'de 1970-2005 yılları arasında meydana gelen, 36.00ºD-45.00ºD boylamları ile 36.00ºK-42.00ºK enlemleri arasında kalan ve son yıllarda magnitüdü 5.0'ten büyük depremlerin meydana geldiği bölgelerde deprem tehlikesi ve artçı şok değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. Analizler için, 1970-2005 yılları arasında Türkiye ve civarında toplam 73530 depremi içeren MD magnitüdüne göre tekdüze bir katalog hazırlanmıştır. Beş farklı depreme ait artçı şok dizisi detaylı olarak analiz edilmiştir. Bu dizilere ek olarak, altı depreme ait artçı şok dizisi de kullanılarak, ana şok magnitüdü ile artçı şok parametreleri ve her bir artçı şok parametresi arasında güvenilir ilişkiler hesaplanmaya çalışılmıştır. Ayrıca, 1970 yılından itibaren çalışma bölgelerinde bir depremin oluşumundan önceki sismik durgunluk dönemleri belirlenmiş ve bu durgunluğun deprem tahminindeki kullanımı araştırılmıştır.Tüm artçı şok dizileri için b, p ve c-değerleri literatürde verilen değerlerle uyumlu ve detaylı analizler için uygundur. b=0.7-2.0 ve p=0.6-1.35 arasında bir bölgesel değişim göstermiştir. Genel olarak düşük b-değerleri, büyük artçı şokların meydana geldiği alanlarla ve yüksek gerilmeli alanlarla, düşük p-değerleri yüksek topografya değerleri ile uyumludur. Yüksek p-değerleri genellikle alüvyon yapılar üzerinde gözlenirken, düşük ve yüksek b-değeri ile jeoloji ve topografya arasında net bir ilişki gözlenememiştir. Ana şok ile G-R ilişkisinden elde edilen en büyük artçı şok arasındaki fark ortalama olarak 0.89'dur. Ana şoktan sonraki en büyük olayın oluşumu ilk dört gün içerisindedir. Artçı şok parametreleri arasında geliştirilen ampirik eşitlikler birkaç ilişki dışında yeterince güvenilir değildir. Ayrıca, yeniden kümelendirme işlemi uygulanmış veri kullanılarak, 2000 yılından sonra meydana gelen depremler için, bir depremin oluşumundan önceki ortalama durgunluk süresi 4.9 yıl olarak hesaplanmıştır.