Yapay çığ makinelerinin CBS ile yer seçiminin yapılması: Palandöken örneği

Abstract

İnsanlık, tarih boyunca yaşam alanlarını daha güvenli bölgelere götürmeye çalışmış ve bu sebeple çığ afeti tehlikesi içeren bölgelerden uzak durarak çığ afetinden korunmuşlardır. Fakat günümüzde, kar ile alakalı turizm ve kış sporları aktivitelerinin gelişmesi ile birlikte, çığ afet tehlikesi altındaki yerlerde yaşam yeniden başlamıştır. Çığ tehlikesi içeren bölgelerde yaşam için alınması gereken aktif ve pasif önlemler bulunmaktadır. Bu önlemlerden biri GAZ-EX makineleridir. Bu makineler, depolarında sıkışık halde bulunan oksijen ve propan gazlarının patlatılması sonucunda elde edilen yapay basınç ile kontrollü çığ oluştururlar. Bu tez çalışması kapsamında, çalışma alanı olarak seçilen Palandöken Kayak Merkezi'nde bulunan mevcut GAZ-EX makinelerinin yerleri irdelenmiş ve yeni GAZ-EX makineleri için yer önerisinde bulunulmuştur. Öncelikle, GAZ-EX makinelerinin yer seçimi için potansiyel çığ salınım alanlarının tespiti gereklidir. Potansiyel çığ salınım alanlarının tespiti için topoğrafik olarak eğim, eğrisellik, yüzey pürüzlülüğü, bakı, yükseklik ve drenaj ağı ile havza alanları en önemli temel etkenlerdir. Bu tez çalışması kapsamında kurulan önerilen bir akış diyagramı dâhilinde, CBS teknolojilerinden faydalanılarak, potansiyel çığ alanlarının tespiti yapılmış ve GAZ-EX cihazları için yer seçimleri yapılmıştır. Tez kapsamında yapılan çalışma sonucunda, tüm parametreler dikkate alınarak 3B harita üzerinde,9 adet yeni GAZ-EX makinesi ile 2 adet koruyucu duvar önerisi yapılmıştır.