Türkçe tabanlı diyalog sistemi tasarımı ve internet (chat) ortamlarından bilgi çıkarımı

Abstract

DDİ (Doğal Dil İşleme), yapay zekanın en önemli araştırma ve uygulama konularından biridir. Teknolojinin ilerlemesi ile birlikte, yakın gelecekte insanlarla makinelerin anlaşabilmeleri mümkün hale gelebilecektir. Makine-insan etkileşiminin temel aracının dil olacağı düşünüldüğünde, bilgisayarın doğal dilde söylenilenleri anlama ve yorumlama becerisini kazanmasının önemi anlaşılmaktadır. Bu becerinin kazanılması için, en temel düzeyde doğal dildeki ifadelerin makineler tarafından anlaşılır biçime getirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, Türkçe dilbilgisi kuralları ışığında, Türkçe metinlerin bilgisayar tarafından anlaşılması ve yorumlanmasına yönelik bir diyalog sistemi tasarlanmaya çalışılmıştır. Bu sayede, insan -bilgisayar diyalogunun sağlaması amaçlanmıştır. Chat (sohbet) ortamları, günümüzde insanların sosyal ve günlük hayatlarında önemli bir yer tutmaktadır. Bu ortamlardaki konuşmalar, konuşmacıların cinsiyetleri, alışkanlıkları, eğilimleri gibi birçok parametreye göre şekillenmektedir. Chat ortamlarının haberleşme ve bilgi paylaşım aracı olarak kullanılmasından dolayı, bu ortamlarda konuşmacılara ait çeşitli bilgiler olabilir. Bu yüzden, chat ortamlarından bilgi çıkarımı gittikçe önem kazanmaktadır. Bilgi çıkarımı sayesinde, konuşmacılar hakkında çeşitli bilgiler elde edilebilir. Bu çalışmada, chat ortamlarından bilgi çıkarımının bir örneği olarak, konuşmacıların cinsiyetlerinin belirlenmesine yönelik bir cinsiyet ayırt etme fonksiyonu geliştirilmiştir. İnternet ortamındaki chat programlarından biri olan mIRC (Microsoft İnternet Sohbet Programı) ve yerel ağda chat yapmak için geliştirilmiş program yardımıyla elde edilen veriler değerlendirilmiş ve bu verilerden çeşitli istatistikler çıkarılmıştır. Bu istatistikler yardımıyla cinsiyet ayırt etme fonksiyonu oluşturulmuştur. Kullanılan konuşmalar, bu fonksiyon yardımıyla teste tabi tutulmuş ve konuşmacıların cinsiyetleri belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlar, gerçek sonuçlarla karşılaştırılarak sistemin karar vermedeki doğruluk derecesi belirlenmeye çalışılmıştır. NLP (Natural Language Processing) is one of the most important research and application area in artificial intelligence. Hence, human-machine interaction is one of the important- application areas in NLP. The basic tool of human-machine interaction is the language, therefore it is very clear that how important is the ability of understanding and interpreting of natural language by computer. With improvement of technology, humans and machine interaction is now possible. For the interaction, the expressions in natural language must be converted to a form that understandable by the machines. In this study, a dialog-based system, under the Turkish grammar rules, is designed so that computers are able to understand and interpret the text from dialogues. Nowadays, chat mediums take an important place at social and daily life of humans. Conversations in chat mediums are taken shape with many factors such as chatters sex, habits, tendencies and etc. Because chat mediums are used as a communication and information-sharing tool, the medium may include important information about chatters. Therefore, extraction of information from chat mediums is getting important more and more. Owing to information extraction, valuable information about chatters can be obtained from the mediums. A part of this, a sex discrimination function is also proposed for sex identification of chatter in the medium. To develop the identification system, statistical information is acquired from a specially designed chat system at a local network and Internet (mIRC). By the help of this statistical information, the sex discrimination function is formed. Hence, conversations from the mediums are subjected by the function and sexes of chatters are defined. Then, the results are compared with the real data and the accuracy of the identification system is evaluated