AB'nin Batı Balkanlar üzerindeki dönüştürücü gücü: Bosna-Hersek vakası

Abstract

Uluslararası İlişkiler disiplini kapsamında bulunan Avrupa Birliği çalışmalarında entegrasyon politikaları, üye ve aday ülkelere yönelik çalışmalar önemli bir yer kaplamaktadır. Batı Balkanlar entegrasyonunun ivme kazanmasıyla Avrupa Birliği çalışmalarında Batı Balkan ülkeleri nispeten yeni yeni tartışılmaya başlanmıştır. Balkanlar coğrafyasında yakın tarihte yaşanan etnisiteye dayalı kanlı savaşlar, hem Balkan ülkelerinin hemde Avrupa kıtasının güvenliği bakımından bölgeye duyulan ilgiyi artırmıştır. AB'nin en bilinen dış politika aracı olan entegrasyon süreci ise savaş döneminde bölge üzerinde etkili olan Amerika Birleşik Devletleri'nin zamanla yerini AB'ye bırakmasıyla söz konusu olmuştur. AB'nin bölge üzerindeki zamanla belirginleşen varlığı ise Batı Balkan ülkelerinde görülen değişimler ve mevcut durum üzerindeki AB etkisinin sorgulanmasına sebep olmuştur. AB entegrasyonu kapsamında yürütülen bölgesel ve ikili ilişkiler, Batı Balkan ülkelerini AB'ye yakınlaştıran ve bölge ülkelerinin geleceğini AB'de görmesini sağlayan temel etkendir. Bu kapsamda 2003 yılında Selanik Zirvesiyle birer potansiyel aday ülke haline gelen Batı Balkan ülkeleri için entegrasyon süreci başlamıştır. Bu tarihten itibaren AB, entegrasyon politikaları kapsamında Batı Balkan ülkelerine yapılması gerekenler hakkında yol haritaları sunmaya başlamıştır. Entegrasyon sürecinin başlamasıyla bu ülkelerde görülen değişimler ise AB tarafından ilerleme raporlarıyla hem bölgesel hem de devletler bazında ayrı ayrı takip edilmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, bölge devletleri üzerinde entegrasyon politikalarıyla belirgin hale gelen AB etkisini sorgulamaktır. Bu sebeple temel araştırma sorusu şu şekilde olmuştur: AB entegrrasyon süreciyle Bosna-Hersek'teki değişim nasıl ve hangi yönde gerçekleşmiştir ve bu değişimde AB nasıl bir rol oynamıştır? Bir vaka çalışmasına yer veren bu araştırmada, söz konusu etkinin ortaya konulması için Bosna-Hersek bir tipik vaka olarak seçilmiştir. Genel anlamda Batı Balkanlar detaylı olarak ise Bosna-Hersek'teki değişimleri, mevcut durumu ve bunlar üzerindeki AB etkisini neden-sonuç ilişkisi kurarak açıklamak bu çalışmanın özünü oluşturmuştur. Bu sebeple çalışma boyunca AB'nin bölgesel politikalarının yanı sıra Bosna-Hersek'in entegrasyon sürecini destekleyen politikalar da irdelenmiştir. Çalışmanın temel bulgusu ise; ülkede birden çok reform alanında eş zamanlı olarak reformlar gerçekleştirmek gerektiğinden AB'nin sınırlı bir etkisinin olduğudur.

Studies on the integration policies of member and candidate countries have an important place in European Union studies, which is within the international relations discipline. Given the acceleration of integration in the Western Balkans, these countries have recently started to be discussed within European Union studies. The recent bloody wars based on ethnicity in the Balkans have increased interest in promoting the security of both the Balkan countries and the European continent. The integration process, which is the most well-known foreign policy tool of the EU, came into the table when the USA, which was effective on the region during the war, gave its place to the EU in time. The presence of the EU in the region, which has become evident over time, has led to the questioning of the EU influence on the changes in the Western Balkan countries and on the current situation. Regional and bilateral relations conducted within the scope of EU integration are the main factors bringing the Western Balkan countries closer to the EU and enabling them to see a future in it. In this context, the integration process has started for these countries, which became candidate countries during the Thessaloniki Summit in 2003.From this date on, the EU has begun to present road maps on what needs to be done to the Western Balkan countries within the scope of integration policies. Since then, the EU has presented road maps for integration policies that must be applied to the Western Balkan countries, and through the integration process, changes in these countries have been documented by EU progress reports on both the region and individual states. The main purpose of this study is to examine the impact of the EU on the region's states, which became evident with the integration policies. Therefore, the basic research question is that: How and in which direction did the change in Bosnia-Herzegovina take place with the EU integration process and what role did the EU play in this change? The study includes a case study, selecting Bosnia-Herzegovina as a typical case to demonstrate the effects under investigation. It primarily aims to describe the current situation and the EU's influence on it by establishing a cause-effect relationship between EU policies and the general changes in the Western Balkans as well as more specific changes in Bosnia-Herzegovina. It therefore examines the EU's regional policies as well as those specifically supporting its integration process. The main finding of the study is that: since it is necessary to carry out reforms simultaneously in more than one reform area in the country, the EU has a limited impact.