Neoklasik realizm çerçevesinde ABD'nin proaktif Güney Kafkasya politikası (2001-2018)

Abstract

Soğuk Savaş Dönemi'nin ardından Güney Kafkasya'ya yönelik genellikle enerji odaklı politikalar geliştiren ABD tarafından 11 Eylül'ün ardından yürütülen terörle mücadele sürecinde bölgenin sahip olduğu jeopolitik ve stratejik konumdan maksimum düzeyde faydalanılması hedeflenmiştir. Nitekim terör saldırılarının ardından bölgeye yönelik Amerikan dış politikası ağırlıklı olarak güvenlik temelli stratejiler ekseninde geliştirilmiştir. Bununla birlikte bölge ülkeleri ile sürdürülen karşılıklı yoğun temaslar ABD'nin bölgedeki etkin rolünü günümüze kadar devam ettirmiştir. ABD'nin Güney Kafkasya ülkeleri ile olan ilişkileri günümüze kadar çoğunlukla iş birliği ekseninde şekillenmiştir. Bu bağlamda ABD'nin Güney Kafkasya ülkeleri ile ilişkilerinde bölgenin ekonomik, siyasi ve askeri yarar sağlayacak gelişmeleriyle yakından ilişki içerisinde olunmuştur. Ayrıca bölgede temel hak ve özgürlüklerin geliştirilmesi, demokrasi kültürünün yayılması ve bölge ülkelerinin yeniden yapılanma süreçleri için gerekli destek sunulmuştur. ABD'nin 11 Eylül sonrası bölgeye yönelik politikasında bazı uluslararası örgütlerin etkin rolü söz konusu olmuştur. Bu dönemde ağırlıklı olarak NATO ve AB gibi örgütler aracılığıyla bölge ülkeleriyle iş birliği içerisinde hareket edilmiştir. Ayrıca, AGİT-Minsk Grubu eşbaşkanlığı kapsamında bölgedeki dondurulmuş çatışmaların çözümü için çaba harcanmıştır. Bu çalışmada öncelikle ABD'nin Güney Kafkasya ülkelerine yönelik siyasi, ekonomik ve askeri politikaları incelenmiştir. Daha sonra bölge hakkında bazı bilgiler verilerek ABD-Güney Kafkasya ilişkileri; Bush ve Obama dönemleriyle birlikte, Trump'ın ilk görev süresi esas alınarak incelenmiştir. Bununla birlikte bölgede devam eden ve bölgenin kaderi için son derece önem arz eden sorunlara yönelik çözüm arayışları incelenmiştir. Obama'nın Başkanlık dönemi ise Kasım 2016 tarihli seçimlere kadar incelenmiş, 2014 tarihli Kırım Krizi'nden ve kriz sonrası süreçte Güney Kafkasya'ya yönelik Amerikan dış politikasından bahsedilmiştir. Nitekim ABD'nin bölgeye yönelik dış politikasında değişime yol açan gelişmelerin ve Başkanların bölgeye yönelik farklı stratejilerinin incelenmesiyle birlikte 11 Eylül sonrası bölgedeki Amerikan varlığının anlaşılmasına katkı sunulacaktır. Anahtar Sözcükler: 11 Eylül, ABD, Güney Kafkasya, Dış Politika, Güvenlik

After the Cold War Period, it was aimed to make maximum use of the geopolitical and strategic position of the region in the anti-terrorism process conducted by the USA, which generally develops energy-oriented policies for the South Caucasus, after September 11. As a matter of fact, after the terrorist attacks, American foreign policy towards the region was developed mainly in the axis of security-based strategies. Nevertheless, mutual intensive contacts with the countries in the region have continued the active role of the USA in the region until today. The relations of the USA with the South Caucasus countries have mostly been shaped in the axis of cooperation. In this context, it has been closely related to the developments of the region that will provide economic, political and military benefits in the relations of the USA with the South Caucasian countries. In addition, necessary support was provided for the development of fundamental rights and freedoms, the spread of democracy culture and the restructuring processes of the countries in the region. Some international organizations played an active role in the US policy towards the region after September 11. During this period, it was acted in cooperation with the countries of the region mainly through organizations such as NATO and the EU. In addition, efforts have been made to resolve frozen conflicts in the region under the co-chairmanship of the OSCE-Minsk Group. In this study, primarily the political, economic and military policies of the USA towards the South Caucasus countries were examined. Later, some information about the region is given and the USA-South Caucasus relations are; Along with the Bush and Obama periods, it was studied on the basis of Trump's first term of office. In addition, searches for solutions to the ongoing problems in the region and the fate of the region are examined. Obama's Presidency period was examined until the elections in November 2016, the Crimean Crisis of 2014 and the American foreign policy towards South Caucasus in the post-crisis period were mentioned. As a matter of fact, with the analysis of the developments in the USA's foreign policy towards the region and the different strategies of the Presidents towards the region, a contribution will be made to the understanding of the American presence in the region after September 11. Keywords: September 11, USA, South Caucasus, Foreign Policy, Security