Margaret Thatcher dönemi Türkiye-İngiltere ilişkileri

Abstract

Margaret Thatcher, Winston Churchill'den sonra İngiliz siyasi hayatında en çok popülerlik kazanmış siyasi liderdir. Thatcherizm adı verilen kendine has yönetim tarzı, Falkland zaferi, ABD ve Sovyetlerin ardından üçüncü bir güç olarak uluslararası sisteme dahil olma çabası, aktif ve zaman zaman agresif bir tavırla yürüttüğü dış politika popülaritesini arttıran başlıca etmenler olurken onun İngiltere ve dünya siyaseti üzerindeki etkisi pek çok tartışmanın konusu olmuş ve olmaya devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı Margaret Thatcher'ın uluslararası alanda yankı uyandıran kişiliğinden hareketle belirlenmiştir. Bu doğrultuda "Margaret Thatcher iktidarı sürecinde Türk-İngiliz ilişkilerinin seyrini etkileyen ana parametreler nelerdir ve Margaret Thatcher'ın olumlu ya da olumsuz seyreden bu ilişkilerdeki rolü nedir?" sorusu çalışmanın temel sorunsalını oluşturmuştur. Üç ana bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümü söz konusu dönemde Türkiye ve İngiltere'nin siyasi, ideolojik, ekonomik, sosyal profilinin anlaşılarak iki ülke ilişkilerinin değerlendirilmesine olanak sağlayıcı zeminin hazırlanmasına hizmet etmiştir. Çalışmanın asıl amacını oluşturan iki ülke ilişkilerinin incelenmesi ikinci ve üçüncü bölümlerde gerçekleşmiş olup ilişkilerin seyri ikili ve çok taraflı ilişkiler şeklinde ele alınmıştır. Çalışma nitel ve nicel araştırma yöntemleri birlikte kullanılarak kaleme alınmıştır. Bu doğrultuda iki ülke ilişkilerinin seyrini anlamada yardımcı olabilecek sayısal veriler karşılaştırmalı ve betimsel bir yöntemle analiz edilmiş ve tarihsel araştırma yöntemi vasıtasıyla olayların tarihsel akış içerisindeki seyri değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Veriler doküman incelemesi yoluyla edinilmiş ve bu aşamada birincil ve ikincil kaynaklardan faydalanılmıştır. Bu minval üzerine, 1979-1990 yılları arası Türk-İngiliz ilişkilerinin analizini amaçlayan çalışmada ilişkilerin seyrini etkileyen dört temel parametre ortaya konulmuştur. Bunlar; Yeni Sağ ideoloji, uluslararası ortamın Türkiye lehine değişen dinamikleri, Margaret Thatcher'ın pragmatik liderlik tarzı ve "askeri güvenlik" merkezli uluslararası ilişkiler yaklaşımı ve Türkiye'nin söz konusu yıllardaki ülke profilidir. Bahsedilen dinamiklerden ilk üçünün iki ülke ilişkilerinin seyrini olumlu yönde etkileyen faktörler olduğu gözlemlenirken Türkiye'nin içerisinde bulunduğu koşulların (ekonomik, sosyal, siyasi vb.) daha fazla gelişme kapasitesine sahip ilişkileri yavaşlatıcı bir rol oynadığı saptanmıştır.

Margaret Thatcher is the most popular political leader in British political life after Winston Churchill. The unique style of administration, called Thatcherism, her active and occasionally aggressive foreign policy, the Falkland victory, and the effort to join the international system as a third power after the USA and the Soviets were the main factors that increased her popularity. Her impact on British and world politics has been and remains the subject of many discussions. The intriguing personality of Margaret Thatcher in the international arena is the starting point of this study. Accordingly, "What are the main parameters affecting the course of Turkish-British relations in the process of Margaret Thatcher rule and what is the role of Margaret Thatcher in these relations, which are positive or negative?" was the main problematic of the study. The study consists of three main sections. In the first chapter, Turkey and the UK's political, ideological, economic and social profiles have been analyzed. The study of the relations between the two countries, which constitute the main purpose of the study, took place in the second and third chapters, and the course of the relations has been discussed in the form of bilateral and multilateral relations. This study has been written using qualitative and quantitative research methods together. Accordingly, numerical data that can help to understand the course of the relations between the two countries have been analyzed with a descriptive and comparative method and the course of the events in the historical flow was evaluated through the historical research method. The data have been obtained through document review and primary and secondary sources have been used at this stage. On this basis, in the study aiming to analyze the Turkish-British relations between 1979-1990, four basic parameters that affect the course of the relations have been introduced. These are; New Rightist ideology, the changing dynamics of the international environment in favour of Turkey, Margaret Thatcher's pragmatic leadership style and "military security-centred" international relations approach and finally the country profile of Turkey. It has been concluded that the first three of these parameters provided positive contributions, the fourth dynamic (Turkey's economic, political, social and etc. conditions) undermined the development potential of the relationships.