Dar suyollarında risk değerlendirmesi ve emniyet optimizasyonu

Abstract

Deniz kazaları boğazlar ve kanallar gibi dar suyollarında yoğun olarak meydana gelmektedir. Gün geçtikçe artan deniz trafiği bu bölgelerde seyir emniyetini tehdit eden riskleri de arttırmaktadır. Meydana gelen deniz kazaları sadece gemi ve yük kaybı değil can kaybı ve çevre felaketlerini de beraberinde getirmektedir. Gelişen teknoloji ile birlikte alınan ilave tedbirlere rağmen kazalarda hedeflenen düzeyde azalış sağlanamamıştır. Bu nedenle dar suyollarında sabit ve değişken risklerin ortaya konması, güncel risk kontrol seçeneklerinin belirlenmesi deniz ticaretinde emniyetin sağlanması ve sürdürülebilirliği için gereklidir. Bu çalışmada, deniz ticaretinin önemli bağlantı noktalarından olan İstanbul Boğazı, Dover Boğazı ve Singapur Boğazı'nda, 2004-2018 yılları arasında meydana gelmiş çatma, çatışma, karaya oturma ve batma kazaları kalitatif ve kantitatif olarak analiz edilmiştir. Analizlerde sırasıyla, Coğrafi Bilgi Sistemleri, İnsan Faktörleri Analizi ve Sınıflandırma Sistemi ve Bayes ağı yaklaşımları kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda incelenen dar suyollarından geçiş yapacak bir geminin değişken koşullara bağlı olarak kaza olasılığını ortaya koyabilen Kaza ağları geliştirilmiştir. Kaza ağlarının ilgili bölgelerde gemi kaptanları ve deniz trafik operatörleri tarafından kullanılması halinde farkındalığın arttırılması ve kazaların azaltılması mümkün olabilecektir. Bu sayede muhtemel can kaybı ve çevre kirliği vakaları da azaltılarak bölgenin deniz trafik emniyetine katkı sağlanabilecektir. Ayrıca çalışma sonucunda dar suyollarında kazaları önlemeye yönelik tedbirler sunulmuştur. İstanbul Boğazı için sunulan tedbirlerin kazalardaki etkinliği Kanıta Dayalı Akıl Yürütme yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Böylelikle tedbirlerin uygulanması halinde etkisinin nasıl olacağına yönelik sayısal bir fizibilite yapılmıştır.