Tuz stresine maruz bırakılan arpa (Hordeum vulgare L.) çeşitlerinde salisilik asit muamelesinin içsel fitohormonlar düzeyinde fizyolojik ve biyokimyasal etkilerinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmada, arpanın (Hordeum vulgare L.; 2n=14) Akhisar-98, Erginel-90 ve Kalaycı-97 çeşitlerinin yaprak ve köklerinde, salisilik asit (SA)'in tuz stresi altında büyüme parametreleri, yaprak bağıl su içeriği (RWC) ve fotosentetik pigment içeriği, prolin miktarı, süperoksit dismutaz (SOD), peroksidaz (POX), katalaz (CAT), askorbat peroksidaz (APX) ve glutatyon redüktaz (GR) gibi antioksidant enzimlerin aktiviteleri ve indol-3-asetik asit (IAA), t-zeatin, absisik asit (ABA), jasmonik asit (JA) ve etilen gibi içsel fitohormonların miktarları üzerine etkileri araştırılmıştır. SA, arpa çeşitlerinde tuz stresinin büyüme parametreleri, bitkilerin su ve fotosentetik pigment içeriklerinde oluşturduğu azalmayı iyileştirmiştir. Ozmotik düzenlemede görev alan prolin amino asidinin tolerant çeşitlerde fazla biriktiği belirlenmiş ve SA'nın ozmotoleransı arttırdığı bulunmuştur. Tuz stresinin şiddeti artarken Kalaycı'da SOD ve POX, Erginel'de GR ve Akhisar'da da CAT enzimlerinin aktiviteleri artmıştır. SA uygulamasının CAT aktivitesinin azalmasına neden olmasından dolayı ABA seviyesi ile aralarında bağlantı belirlenmiştir. Tuza hassas olan çeşitlerde IAA seviyesi daha yüksek bulunurken tZ'nin aynı şekilde azaldığı ve aralarında antagonist bir ilişki belirlenmiştir. SA uygulaması ile tuzun şiddetinin artması sonucu azalan su içeriği ile ilişkili olarak ABA seviyesinde artış ve JA seviyesinde azalma kaydedilmiştir. Sonuç olarak, NaCl ve/veya ekzojenik SA'nın arpa çeşitleri arasında özellikle stres öncesi uygulama ile tuz stresine daha yüksek tolerans kazanıldığı ortaya konulmuştur. Bu sonuçlar, tuz stresine karşı Kalaycı çeşidinin en tolerant, Akhisar çeşidinin ise en hassas olduğunu göstermiştir.