Bağımsızlık sonrası Azerbaycan'ın yeniden yapılanması ve bu süreçte Türkiye ile ilişkileri

Abstract

Azerbaycan, sahip olduğu jeostratejik önem nedeniyle, gerek Kafkasya bölgesi, gerekse Türkiye açısından hayati önemi haizdir. Özellikle, Kafkasya ve Orta Asya'ya açılan ulaşım ve ticaret yollarının merkezi konumundadır. Azerbaycan açısından Türkiye; Rusya'nın nüfuzunu dengeleyebilecek bir komşu olmanın yanı sıra, hem Batı'ya açılan bir kapı, hem de gelişmesine katkı sağlayabilecek ekonomik bir güçtür. Komşularıyla iyi ve dostane ilişkiler geliştirme gayreti içerisinde olan Azerbaycan, dış politikasında ABD ve Batı yanlı bir yol izlemektedir. Rusya'nın, bağımsızlığı açısından büyük bir tehdit olmasının önüne geçebilmek için ise, NATO, KEİ, AGİT, AB, AK gibi kuruluşlarla yakın ilişkiler kurmaktadır. Bu araştırmada, Azerbaycan'ın 18 Ekim 1991'de bağımsızlığını kazanmasıyla beraber yeni bir yapılanma içerisine girişi ve bu süreçte Türkiye ile olan siyasi, askeri ve ekonomik ilişkileri, sebep – sonuç ilişkisi kurularak incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca, bölgede güç sahibi devletlerin de ilişkileri ele alınarak, ABD, Rusya, AB'nin bu coğrafyadaki çıkarları ve rekabetleri yansıtılmıştır. Diğer taraftan, Azerbaycan'ın yeniden yapılanma sürecinde, etnik sorunlarla mücadelelerine, icraatlarıyla ülke yönetime damgasını vuran cumhurbaşkanlarına da, konuya daha geniş açıdan bakabilmek için geniş yer verilmiştir. Araştırmanın temel hedefi; Azerbaycan'ın iç dinamiklerini de ele alarak, bölgesel konumunun, bölgedeki diğer güçlerle çıkar ilişkilerinin, Türkiye ile birbirlerine yönelik politikalarının ayrıntılı olarak incelenmesidir. Bu çalışma konusunun seçilmesindeki amaç, incelenen alanda çok fazla Türkçe yazılı kaynağın olmayışı sebebiyle, elde edilen bilgilerin, uluslararası ilişkiler alanında çalışanlara katkı sağlayacağının umulmasıdır.

Azerbaijan has vital importance both for Turkey and the Caucasus considering the geo-strategic status. It has a central position on the transportation and commercial lines opening to the Caucasus and the Central Asia. From Azerbaijan's point of view, besides being a neighbor to balance the Russia's influence in the region, Turkey is a gate to west and an economical power to support Azerbaijan's development. Azerbaijan is trying to improve its relations with its neighbors in a peaceful manner and also following up a path in parallel to the policies of USA and western world. In order to avoid the Russian threats on its independence, Azerbaijan is also establishing close relations with international organizations such as NATO, BSEC, OSCE, EU and CoE. Within this study, the issues inspected are briefly the entrance of Azerbaijan into a new era of re-structuring after its independence in October 18th, 1991 and its political, military and economical relations with Turkey via explaining reasons and results. Furthermore, the interests and competition of USA, Russia and EU in this geography is tried to be clarified. On the other hand, a closer look has been spent on the Azerbaijan Presidents who affected seriously the Azerbaijan's struggle with ethnical problems, performances on the country policies, during Azerbaijan's re-structuring period. The basic purpose of this research is to search the geographical situation, its relations with other parties of the region and Turkish and Azerbaijan policies against each other, in details. The aim to select this topic, is as there exist not much studies in Turkish language in this field, the information gained through this research is expected to support the works in the international affairs area.