Türkiye-İsrail ilişkileri: 2002-2013

Abstract

Türkiye ve İsrail Orta Doğu bölgesinde demokratik ve laik rejimlerle yönetilen ülkeler olarak bölgenin diğer devletlerinden farklı iki devlettir. Bu iki devletin ilişki kurmaları ise Orta Doğu bölgesinin en önemli gelişmelerinden birisi olmuştur. Türkiye'nin İsrail'i tanımasıyla birlikte başlayan ilişkiler günümüze kadar kesintisiz devam etmiştir. Dünyanın en karmaşık bölgelerinden birisi olan Orta Doğu'da yaşanan her gelişme bölge ülkelerini etkilediği gibi iki ülke ilişkilerini de etkilemiştir. Bu bağlamda bölgede yaşanan gelişmelere verilen tepkilerdeki farklılıklar ilişkilerde iniş ve çıkışlar yaşanmasına sebep olmuştur. Bu çalışma AKP döneminde Türkiye-İsrail ilişkilerindeki gelişmeleri aktararak ilişkilerin genel durumunu analiz etmektedir. 1990'lı yıllarda "ittifak" olarak değerlendirilen iki ülke ilişkileri 2000'li yıllarla birlikte İsrail'in sertlik yanlısı politikalara dönmesi ve Türkiye'de iktidara gelen Adalet ve Kalkınma Partisi Hükümeti'nin İsrail'in bu politikalarını artan bir şiddetle eleştirmeye başlamasıyla birlikte gerilemeye başlamıştır. 2010 Mayısında yaşanan Mavi Marmara olayı İsrail'in Türk vatandaşlarını uluslararası sularda öldürmesiyle birlikte tarihte ilk kez iki ülkeyi doğrudan karşı karşıya getirmiş ve ilişkiler kopma noktasına gelmiştir. Nihayetinde İsrail yaşanan can kayıpları için özür dilemiş ve ilişkilerin düzelmesi için adım atmıştır. Gelinen noktada İsrail'in özrü önemli bir adım olarak görülmekle birlikte Türkiye-İsrail siyasi ilişkilerinde normalleşmenin hemen gerçekleşmesi zor görünmektedir. Uzun vadede bakıldığında İsrail'in Filistin konusundaki tavrı ve atacağı adımlarla birlikte bölgesel gelişmeler de iki ülke ilişkilerinin geleceğini belirleyecektir.

Turkey and Isreal, as managed by democratic and secular regimes, are two countries that different from the other countries of the region in the Middle East region. It was one of the most important developments that these two countries established relationship. The relationship beginned with Turkey's recognation of Israel and has continued uninterrupted to the present days. Every development in the Middle East, as one of the most complex region of the world, has affected relations between two countries as affects the other countries of the region. In this context, differences in response to the developments in the region led to emergence of ups and downs in the relationships. This study analyzes general situation of the relationships while reports developments in Turkey-Israeli relations in the AKP era. In the 1990's relations between two countries which are considered as "alliance", with 2000's, after Israel's return to hard-line policies and Justice and Development Party government which came to power after 2002 elections began to criticize Israel's these policies and thus relations between two countries began to decline. With the Mavi Marmara incident, happened in May 2010, Israel's killing of Turkish citizens in international waters caused for the first time in the history two countries directly confront and relations came to breaking point. In the end, Israel apologized for casualties and has taken steps to improve relations. At this point, Israel's apology is seen as an important step, but normalization of Turkey-Israel political relations seem to difficult. Considering the long-term, Israel's stance on the Palestine issue and regional developments also will determine the future of relations between two countries