Soğuk savaş sonrası dönemde Birleşmiş Milletler barışı koruma operasyonları

Abstract

980'lerin sonu ve 1990'ların başı dünyanın ve bölgelerin güvenlik mimarisi üzerinde önemli ve sürekli bir etkisi olan küresel uluslararası ilişkiler düzeninde, ciddi değişikliklere sahne olmuştur. Soğuk Savaş sırasında var olan ve ABD-SSCB ekseninde temellenen ideolojik rekabet sona erse de söz konusu ülkelerin etki altında tuttukları bölgelerde bu seferde iç karışıklıklar ve çatışmalar çıkmıştır.?Barışı koruma? kavramı Birleşmiş Milletler kurulurken örgütün Şartı'ında kendine yer bulmuş bir kavram değildir. Barışı koruma operasyonlarının ortaya çıkışında, Şart ile kurulması ümit edilen düzenin gerektiği gibi işlememesinin ortaya çıkardığı bir arayış etkili olmuştur. İlk olarak çatışan tarafların arasına hafif silahlı Birleşmiş Milletler birliklerinin yerleştirilmesi şeklinde ortaya çıkan barışı koruma operasyonları, Soğuk Savaş döneminde istisnai durumlar dışında bu şekilde cereyan etmiştir. Bu bağlamda, Soğuk Savaş döneminde gerçekleştirilen operasyonlar hem sayı hem de kapsam olarak sınırlı olmuştur.Soğuk Savaş sonrası dönemde ortaya çıkan yeni güven(siz)lik ortamı beraberinde yeni bir güvenlik anlayışını da getirmiştir. Uluslararası sistemde ve küresel güvenlik anlayışında yaşanan değişime paralel olarak barışı koruma kavramı da, ciddi bir dönüşüm geçirmiş ve barışı koruma operasyonları bu yeni dönemde giderek artan bir şekilde geleneksel askeri görevlerinin yanında siyasi ve insancıl yönler içeren görevler de üstlenmişlerdir. Birleşmiş Milletler'in Soğuk Savaş sonrası gerçekleştirdiği barışı koruma operasyonlarında dikkat çeken bir diğer yön bölgesel örgütlerle yapılan yoğun işbirliğidir. Bu çalışma öncelikle Birleşmiş Milletler barışı koruma operasyonlarının genel teorisini açıklayarak, söz konusu operasyonların Soğuk Savaş sonrası dönemde geçirdiği değişimi ve gelişimi ortaya koymaya yöneliktir. İncelemelerden anlaşılmaktadır ki, barışı koruma operasyonları Soğuk Savaş dönemine göre çok daha karmaşık bir hal almış ve bu durum operasyonların yapısının ve işleyişinin önemli ölçüde değişmesine neden olmuş ve gerek doktrin, gerekse operasyonel planlama açısından yepyeni bir süreci beraberinde getirmiştir.

The late 1980s and early 1990s witnessed a major shift in the global international relations system which had a major and continuing impact upon world and regional security architecture. Although the ideological competition between US and USSR which existed during the Cold-War had ended, the former domains of the two super powers have experienced inner confusions and conflicts.?Peacekeeping? is not a term which takes place in the United Nations Charter. The emergence of the peacekeeping operations is a result of the failure of the system which was hoped to be built. Peacekeeping operations, which firstly emerged as deploying troops between two belligerents, had continued in this way till the end of the Cold-War. In this regard the operations of the Cold-War remained limited both in terms of scope and number.The new (un)security environment of the post Cold-War era have brought a new security perception. Parallel to the change in the international system and security perception, the concept of peacekeeping has witnessed an important transformation and the peacekeeping operations have gradually begun to take on political and social responsibilities. Another important aspect of post Cold-War United Nations operations is the intense cooperation with the regional organizations. This study, aims to demonstrate the change and development of the post Cold-War peacekeeping operations, after explaining the theoretical basis of them. It is understood from the research that, peacekeeping operations have gained a more complex structure compared with the Cold-War operations and this caused a major shift in the execution and brought a new process both in terms of doctrine and operational planning.