Türkiye'nin enerji tedarik politikalarının avrasya enerji boru hattı projeleri çerçevesinde değerlendirilmesi

Abstract

Enerji, uygarlığımızın kaynağı ve hayatın idamesi için gerekli en önemli unsurlardan biridir. Enerji olmaksızın, insanoğlunun ve kurduğu medeniyetin varlığını sürdürmesi olanaksızdır. Bu nedenle, enerji, adeta gücün ve gelişmişliğin simgesi haline gelmiş ve uluslararası anlaşmazlıkların en önemli nedenlerinden biri olmuştur. Türkiye, gerek büyüyen nüfusu gerekse gelişen ekonomisiyle bölgesinin en önemli enerji tüketicilerinden biridir. Ancak, Türkiye enerji kaynakları, özellikle de fosil enerji kaynakları, bakımından fakir bir ülkedir. Bu ise, Türkiye’nin enerji ithalatına bağımlı bir ülke haline gelmesine neden olmuştur. Bu durumda, uygun koşullarla, güvenilir tedarikçilerden enerji temin etmek Türkiye için tek çıkar yol olarak kalmaktadır. Türkiye fosil yakıtlar açısından fakir bir ülke olmasına karşın, çevresindeki ülkeler zengin rezervlere sahiptir. Özellikle Orta Doğu Bölgesi ve Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından ortaya çıkan yeni devletler, dünya enerji üretiminin önemli bir bölümünü gerçekleştirmektedirler. Ancak Orta Doğu Bölgesi’nin genel olarak çalkantılı bir bölge olması, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından gözlerin yeni bağımsızlıklarını kazanan ülkelere çevrilmesine neden olmuştur. Türkiye’nin gerek bu ülkelere coğrafi olarak yakınlığı gerekse bu ülkeler ile etnik ve kültürel bağlara sahip olması, Türkiye’yi bölgedeki enerji mücadelesinin önemli aktörlerinden biri yapmıştır. Türkiye bu süreçte, bölge ülkelerinin hidrokarbon kaynaklarının kendi üzerinden uluslararası piyasalara taşınmasını öngören projeler geliştirmiştir. Bu projeler sayesinde Türkiye, enerji tedarik kaynaklarını çeşitlendirmeyi, enerjiyi daha ucuza mal ederek enerji güvenliğini artırmayı ve bu boru hatlarının verdiği politik güçle dünya siyasetinde önemli bir aktör haline gelmeyi planlamıştır. Ancak enerji konusunda karar verici konumda olan kurumlar arasında işbirliğinin olmaması, bu kurumlardaki kadrolarda belirli bir istikrarın sağlanamaması, enerji konusunda uzun vadeli stratejilerin yokluğu ve başka ülkelerin çıkarına olan politikaların kendi politikalarımızmış gibi kabul görmesi şeklinde sıralanabilecek faktörler Türkiye’yi yukarıda ifade edilen amaçları gerçekleştirmede başarısız kılmıştır.

Energy is the source of our civilization and one of the most important components for maintenance of our lives. Without energy, it is impossible for human being to continue their lives and the civilization they founded. Because of this, energy has become the symbol of power and development and been one of the most important factors of international conflicts. Turkey is one of the biggest energy consumers in its region, because of its rising population and rapidly growing economy. But Turkey is poor in energy resources (especially fossil energy resources). This situation makes Turkey become a country that is dependent on energy importation. In this position assuring energy with suitable conditions from reliable energy purveyors is the only alternative for Turkey. Turkey is poor in fossil energy resources but its neighbours have rich reserves. Especially Middle East Region and the independent states that have been emerged after the collapse of the Soviet Union, carry out an important part of the world’s energy production. But, because the Middle East Region is an instable region, newly independent states have attracted the attention after the collapse of the Soviet Union. Turkey’s geographical closeness to these countries and the ethnic-cultural ties with these countries has made Turkey an important actor of the energy struggle in the region. In this process Turkey has developed some projects which stipulate transportation of region states’ hydrocarbons to international markets over its own territories. With this projects Turkey planned to diversify energy supply resources, to increase energy security by assuring energy cheaper and to become an important actor in the world politics with the power that the pipelines give. However, the factors can be listed as being no coordination between the institutions that are in the position of policy making, lack of the stability in the stuffs of these institutions, lack of long term strategies and the acceptance of the policies which are interests of other states as its own policies, rendered Turkey unsuccessful in the aims that mentioned above