Türkiye'de yayılış gösteren doğal Lilium L. (liliaceae) taksonlarının morfolojik ve palinolojik özellikleri

Abstract

Bu çalışmada, ülkemiz doğal Lilium L. (Liliaceae) taksonları morfolojik ve palinolojik yönden incelenmiştir. İncelenen bitki materyalleri 2009?2010 yılları arasında yayılış gösterdikleri alanlardan toplanarak herbaryum örneğine dönüştürülmüştür. Morfolojik incelemeler herbaryum örnekleri üzerinde çeşitli floristik ve revizyon çalışmalarında kullanılan 22 karakter üzerinde sayısal olarak değerlendirilmiş ve fotoğraflandırılmıştır. Palinolojik incelemeler herbaryum materyallerinden asetoliz yöntemi ile elde edilen polenlerin ışık mikroskobu (LM) ve taramalı elektron mikroskobu (SEM) ile incelenmesiyle gerçekleştirilmiştir. Yapılan palinolojik inceleme sonucu ülkemiz zambak taksonlarının polen şekli oblate, apertür şekli ve sayısı bakımından monosulkat, ekzin ornamentasyonu ise retikulat özellikte olduğu ilk kez bu çalışma ile belirlenmiştir. Morfolojik ve palinolojik çalışmalarda tespit edilen (33 karakter) özellikler kullanılarak ülkemiz zambak taksonları sayısal analizlerden kümeleme (UPGMA) ve dizilim analizi (PCA) ile değerlendirilmiştir. Yapılan analiz sonucu taksonların ayırımında bitki boyu, gövde tüy durumu, yaprak boyu ve genişliği, stilusun uzunluğu, pediselin tüy ve renginin önemli karakterler olduğu tespit edilmiştir. Aynı şekilde sulkus uzunluğunun sulkus genişliğine oranı, lümina genişliği, ekvatoral eksen uzunluğu ve polar eksen uzunluğunun da taksonların teşhisinde önemli palinolojik karakterler olduğu tespit edilmiştir.