Osmanlı-İngiliz ilişkilerinde Rusya faktörünün realist perspektiften incelenmesi (1853-1878)

Abstract

Bir disiplin olarak Tarih sahasındaki araştırmalar Uluslararası İlişkiler (Uİ) disiplininde merkezi bir rol oynamıştır. Bu çalışmada Uİ'in bağ kurduğu önemli tarihsel dönemler sosyal bilim kültürünün işaret ettiği değişimler ışığında yeniden değerlendirildi. Birinci dereceden yaymlanmamış ve yayınlanmış İngiliz kaynaklarına dayanan veriler, 1850-1878 yılları arasında Osmanlı Dev Jeti, İngiltere ve Rusya arasında yaşanmış çok önemli hadiselerin anlaşılmasmda kullanıldı. XIX. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti'nin kaderi ile Uİ disiplini arasında tarihsel bir bağ kurmak, eşit olmayan çağdaş devletler sisteminin ve çok kutuplu bir sistemin daha iyi bir perspektiften anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Büyük güçlerce kabul edilmiş pozitif hukuk sistemi, süreç takip etme metoduyla analiz edilen iki ayrı döneme ait mukayeseli konu çalışması yardımıyla açıklanır. 1853-1878 yılları arasmda rekabetçi büyük güçlerin Osmanlı Devleti'yle kurdukları ilişkilerin yardımıyla ve Hobesçi koşulların etkisi altında çok kutuplu bir devletler rejiminde hukuksal bir meşruluğun nasıl oluşabileceği ortaya konuldu. Bu sebeple, konu çalışma argümanı 1853-56 Kırım Savaşı '11111 geleneksel güç dengesini nasıl altüst ettiğine ve bu durumun Avrupa güç dengesinde yarattığı istikrarsızlıklardan dolayı Birinci Dünya Savaşı'nın nasıl önemli ilk adımını oluşturduğuna odaklanır. Konu çalışma argümanı ayrıca 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nın Avrupa güç dengesini nasıl dağıtıp yeniden oluşturduğunu ve güç dengesinde belirsiz bir geleceğe kaynaklık ettiğini gösterirken, Osmanlı'nın geleneksel müttefiki İngiltere ile 1880'den sonra neden yakın bir ilişki kurmaktan kaçındığının tarihsel arka planını açıklamaktadır. Son olarak, konu argümanı; 1853-56 Kırım Savaşı ve 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nın, Birinci Dünya Savaşı'nın iskeletini meydana getiren büyük güçlere ait ulusal politikaların ve stratejilerin nasıl geliştiğini ve hayata geçtiğini sergilemektedir. Konu çalışması günümüz Türkiye'sinin jeopolitik yapısına da ışık tutmaktadır. Realist teorik yaklaşım devletler sisteminin anlaşılması için tarih sahnesinde yaşanan hadiselere esas referans kaynağı muamelesi yapmıştır. Savaş ve barış süreçlerini, güç dengesini, rejim karakterini, rekabet halindeki büyük güçlere ait hegemonyacı olmayan çelişkili iş birliğini ve büyük güçlerle diğer güçler arasında yaygın eşitsizliklerin yaşandığı uluslararası bir sistemi kendi muhtevasında barındıran bir tarih kavramı, Realist teoriye gereken katkıyı sağlayabilir. Böyle teorik bir katkı ise günümüz devletler sisteminin daha iyi anlaşılmasını kolaylaştırabilir.

The study of history has been central to the study oflnternational Relations. The fırst problem with the conception of history-International Relations disipline is that it rests on a limited conceptions of history itself. The history to which International Relations as a disipline relates needs to be re-thought including the most signifıcant episodes amongst Ottoınan State, England and Russia between 1853 and 1878. A historical dimension with respect to the XIX. century in terms of the interaction of the Ottomans with the then big powers is essential for the study oflnternational Relations; because it can help to place the present in perspective. An external legitamacy of a big power comes from some specifıed rules, principles and norms which are recognized by other big Powers in a multi-polar environment. in that case, the coınpared two different case studies with a process tracing method analysing the process of war, peace, balance of power, cooperations and conflicting interests among the competing big Powers in connection to the Ottoman State between 1853 and 1878 demonstrates the characteristics ofa multi­polar system and how a global legal legitimacy froın a system of institutional procedure under the conditions ofthe Hobbessian influence eınerges to materialize; Subsequently, the case study argues that 1853-56 Criınean War upset the traditional balance of power which paved the path towards the fırst step of the First World War. The case study also argues that 1877-78 Ottoman-Russian War that had reshuffled the European balance of power, leading to uncertain future. The argument puts forward how effectively both the Crimean War and 1877-78 Ottoman-Russian war disclose the development and implementation ofthe national politics and strategies ofbig Powers which formed the backbone of the First World War. Hence through the case study,jeopolitical aspects ofTurkey are considered in terms of relations between the Western Powers and Russia. International Relations as a disipline may serve to set contemporary international events in a proper context. At the same time, a conception of history involving the process of war/peace, the balance of power, the type of regime, the aspects ofthe legal legitimacy ofthe competing hegeınonic Powers and the system in which cooperations, short and long-term joint strategies and inequality are widespread between large and small scale Powers can address some iınportant contributions to theoritical discussions as well as to the comprehension of contemporary world system.