Giresunlu gazilere göre Kıbrıs Barış Harekâtı

Abstract

Bu çalışmada Kıbrıs Barış Harekâtı'na katılan Giresunlu Gazilerin anıları ile I. ve II. Kıbrıs Barış Harekâtı anlatılmıştır. Gazilerin biyografilerine, savaş öncesi ve sonrası durumlarına yer verilmiştir. Osmanlı Devletinin Kıbrıs'ı 1571 yılında fethetmesi Rumlara özerklik tanınmasını da beraberinde getirmiştir. Birinci Dünya Savaşından sonra idarenin İngilizlere geçtiği zamanlarda, Yunanlılar, soydaşlarının yaşadığı yerlerde kendilerine ait olmayan toprakların hâkimiyetini sağlamak anlamına gelen ENOSİS (Kıbrıs'ın Yunanistan'a Bağlanması) fikrini oluşturmuştur. Rumlar Enosis isteklerini acımasız yöntemlere başvurarak uygulamaya başlamış, bunu yaparken de dünya kamuoyunu kendi yanında durması için etkilemeye çalışmıştır. Adadaki Türkler göçe zorlanmış ve katledilmiştir. Kıbrıs planları için Rumlar EOKA (Kıbrıslıların Milli Mücadele Örgütü) örgütünü kurmuş Türkler ise kendilerini savunmak için TMT (Türk Mukavemet Teşkilatı) örgütünü kurmuştur. BM Güvenlik Konseyi'ne gidip isteklerini belirtmişlerdir. Türkler Lozan Antlaşmasını göz önüne alarak Rumların isteğini reddedip bir Macmillan planı olan taksim fikrine sıcak bakmışlardır. İki tarafın da isteği kabul edilmemiş ve ortak bir anlaşmaya varılarak 1960 yılında Türkiye-Yunanistan-İngiltere ortaklığının bulunduğu Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kurulmasına karar verilmiştir. 1963 yılında Rumlar planlarını tekrar uygulamaya başlamış, anlaşmayı ihlal etmişlerdir. 1964'te Adaya Barış Gücü askerleri getirilip Yeşil Hat çizilmiş fakat Rumlar 1974 yılına kadar tacizlerine devam etmişlerdir. Sürekli artan olaylar ve 15 Temmuz 1974'te Cumhurbaşkanı Makariosa yapılan darbe ile birlikte Türkiye, 20 Temmuz 1974 ve 14 Ağustos 1974'te adaya asker çıkarmıştır. Harekât sebebi olarak yaşananların Enosisi temsil ettiğini söylemiştir. Harekât sonunda adanın yüzde otuzluk kısmı Türklerin idaresine geçmiştir. Bu çalışmada Kıbrıs Muharebesi'nde bulunan 32 Giresunlu Gazi ile görüşülmüştür ve görüşmeler kayıt altına alınmıştır. Gazilerin harekât anıları, harekât sonrası psikolojik durumları, Kıbrıs halkı hakkında düşünceleri anlatılmıştır. Gazi yakınlarının harekât sırasında yaşadıkları ve Giresun halkının harekât için yapılan yardımlara katkıları, yerel basında Kıbrıs Harekâtı'nın yankıları da ele alınmıştır.

In this study, the Cyprus War and the memories of the Giresun Veterans who participated in the war are explained. Veteran's biographies, their pre-war and post-war situations are included. The Ottoman Empire's conquest of Cyprus in 1571 brought autonomy to the Greeks. As the British people had the administration there after the First World War. The Greeks created the idea of ENOSIS, which means to ensure the dominance of the lands that do not belong to them and the places where their cognates lived. The Greeks tried to receive support from the world while they were trying to implement their ENOSIS wishes by restoring to brutal methods. Turks were forced to migrate and massacred. The Greeks established the EOKA organization, and the Turks established the TMT (Turkish Resistance Organization) for their own defense. They claimed for their rights to the UN Security Council. Considering the Treaty of Lausanne, the Turks rejected the Greeks request and favored the idea of division, which was a Macmillan plan. The requests of both parties were not accepted and a joint treatment was accorded to establish the Republic of Cyprus in 1960, in which Turkey- Greece- England partnership existed. In 1963, the Greeks started to implement their plans again, violating the agreement. Peace keeping forces were dispatched to the island in 1964 but the Greek Cypriots continued their harassment until 1974. Upon the increasing incidents on the island and the coup against the President Makarios on July 15, 1974. Turks deployed soldiers to the island July 20, 1974 and August 14, 1974 stating that the situation represented ENOSIS. At the end of the war, thirty percent of the island was under the control of the Turks. İn this study, 32 Giresun veterans who crusaded in the Battle of Cyprus were interviewed and the interviews were recorded. The war memories of the veterans, their post-war psychological state, and their thoughts about the people of Cyprus are explained. The experiences of the relatives of veterans during the war, the contribution of the people living in Giresun to the war relief and the echoes of the Cyprus War in the local press were also discussed.