KOBİ'lerde çalışma sermayesi yönetimine yönelik bir uzman sistem geliştirilmesi

Abstract

Çalışma sermayesi yönetimi tüm işletmelerin karlılığını, riskini ve değerini etkileyebilmekte ve büyük ölçekli işletmelere göre Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ'ler) için daha fazla önem arz etmektedir. Çünkü KOBİ'ler uzun vadeli fon sağlama imkânlarının sınırlı olması nedeniyle finansman kaynağı olarak satıcı kredileri, banka kredileri gibi kısa vadeli dış finansman kaynağına daha fazla bağlı olmaktadırlar. Bununla birlikte bu işletmelerin finansman alanında yaşadıkları sorunların bir kısmı finansal yönetim alanındaki yetersizlikten kaynaklanmakta ve en önemli finansal yönetim problemlerinden birini çalışma sermayesinin etkin yönetilememesi oluşturmaktadır. Dolayısıyla KOBİ'lerin karlılıklarının artırılması ve hatta hayatta kalmaları için etkin çalışma sermayesi yönetimi önemli bir faktör olmaktadır. Bu çerçevede çalışmanın amacı, KOBİ'lerin çalışma sermayesi yönetimine yönelik finansal analizler gerçekleştirecek ve analiz sonuçlarına göre işletmenin performans durumu ile ilgili yorum ve öneriler sunacak bir uzman sistem uygulaması (KOBİ Acil) geliştirmek ve böylece işletme sahiplerine veya yöneticilerine çalışma sermayesi yönetimi konusunda katkıda bulunmaktır. Bu doğrultuda, yapay zeka teknolojilerinden uzman sistemler tekniği kullanılarak web tabanlı KOBİ Acil uygulaması geliştirilmiştir. Bu uygulamanın geliştirilmesinde ise hisse senetleri BIST TÜM Endeksinde işlem gören 283 işletmenin 2012-2020 dönemi verileri kullanılmıştır. Geliştirilen KOBİ Acil uzman sistemi, işletmenin çalışma sermayesi yönetimi konusundaki genel performans durumunu ortaya koymaktadır. Bununla birlikte işletmenin değişken bazında başarı durumunu endüstri (sektör) ortalamasına göre değerlendirmekte ve çalışma sermayesi belirleyicileri kapsamında aynı endüstride (sektörde) yer alan farklı başarı durumundaki rakiplerine ve endüstri (sektör) ortalamasına göre konumunu göstermektedir. Diğer taraftan çalışma sermayesi yönetimi ile ilgili alt girdi kalemlerine ilişkin işletmenin çalışma sermayesi yönetimi konusundaki durumunu endüstrideki (sektördeki) farklı başarı durumunda olan işletmelere, endüstri (sektör) ortalamasına ve geçmiş yıllara göre karşılaştırmalı olarak gösterilmesini sağlamaktadır. Bu çerçevede işletmenin çalışma sermayesi yönetimi konusundaki durumu yorumlanmakta ve başarısızlık söz konusu ise öneri(ler) sunulmaktadır. Sonuç olarak KOBİ Acil uygulaması, işletmenin çalışma sermayesi yönetimi konusundaki durumunu, geçmiş yıllara göre durumunu ve faaliyet gösterdiği endüstride (sektörde) yer alan rakipleri karşısındaki durumunu görseller aracılığı ile ortaya koymaktadır. Ayrıca KOBİ Acil uygulaması her ölçekteki işletme tarafından kullanılabilmektedir.

Working capital management can affect the profitability, risk and value of all businesses and it is more important for Small and Medium-Sized Enterprises (SMEs) compared to large-scale enterprises. Because SMEs are more dependent on short-term external financing sources such as supplier's credit and bank loans due to the limited long-term funding opportunities. However, some of the problems that these enterprises experience in the field of financing stem from the inadequacy in the field of financial management and one of the most important financial management problems is the inefficient management of working capital. Therefore, effective working capital management is an important factor for SMEs to increase their profitability and even to survive. In this context, the purpose of the study is to develop an expert system application (SME Emergency) that will perform financial analyzes for the working capital management of SMEs and provide comments and suggestions on the performance status of the enterprise according to the analysis results and thus contribute to business owners or managers in working capital management. In this direction, a web-based SME Emergency application has been developed by using expert systems technique from artificial intelligence technologies. In the development of this application, 2012-2020 period data of 283 companies whose stocks are traded in BIST All Index were used. The developed SME Emergency expert system reveals the general performance status of the enterprise in terms of working capital management. However, the success status of the enterprise on a variable basis is evaluated according to the industry (sector) average and shows its position according to its competitors with different success in the same industry (sector) and the industry (sector) average within the scope of working capital determinants. On the other hand, it provides a comparative representation of the status of the enterprise in working capital management related to sub-input items related to working capital management to the enterprises with different success in the industry (sector), industry (sector) average and previous years. Within this framework, the situation of the enterprise regarding working capital management is interpreted and if there is a failure, suggestion(s) are presented. As a result, the SME Emergency application reveals the situation of the enterprise in terms of working capital management, its status compared to previous years and its situation against its competitors in the industry (sector) in which it operates, through visuals. In addition, the SME Emergency application can be used by businesses of all sizes.