Sosyal yenilik potansiyelinin değerlendirilmesine yönelik ölçek geliştirme ve bulanık çok kriterli karar verme model önerisi

Abstract

Sosyal yenilik, toplumun sosyal ihtiyaçlarının karşılanması ve mücadele edilen çeşitli sorunlar konusunda yenilikçi çözümler ve uygulamalar geliştirilmesine odaklanmaktadır. Bu doğrultuda, toplumsal fayda üretilmesi için fikirler, kaynaklar ve yetkinliklerin stratejik bir kombinasyonla bir araya getirilmesini sağlamaktadır. Barındırdığı sosyal unsurların değerlendirmesindeki zorlukların aşılması amacıyla bu çalışmada, bir sosyal yenilik ölçeği geliştirilmiş ve sosyal yenilik potansiyelinin değerlendirilmesine yönelik bir model önerisi sunulmuştur. Üç aşamada gerçekleştirilen uygulamanın ilk aşamasında, literatür araştırmasıyla belirlenen kriter listesi uzman gruba anketler uygulanarak üç turlu Delphi analiziyle değerlendirilmiştir. İkinci olarak, ağırlıklandırma aşamasında kriterlerin ilişkilerinin belirlenmesi amacıyla hazırlanan etkileşim anketi akademisyenlerden oluşan uzman grup tarafından cevaplanarak Bulanık DEMATEL yöntemiyle etkileşimler belirlenmiştir. Sonrasında, uzman grup tarafından ikili karşılaştırmalar yapılarak Bulanık Analitik Ağ Süreci (AAS) yöntemiyle ölçekte yer alan kriterlerin ağırlıkları hesaplanmıştır. Son olarak, sıralama aşamasında projelerin sosyal yenilik potansiyelinin değerlendirilmesine yönelik önerilen Bulanık Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) modelinin uygulanması amacıyla bir proje örneklemi üzerinde Bulanık VIKOR ve Bulanık TOPSIS yöntemleriyle sıralamalar yapılmış ve sonrasında Borda Sayım Yöntemiyle bütünleşik sıralama elde edilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, projelerin sosyal yenilik potansiyelinin belirlenmesinde en önemli üç kriter; yeterli miktarda sermayeye erişim imkânı, mevcut teknoloji seviyesinin sağladığı olanaklar ve faaliyetlerin yürütülmesi için gerekli insan kaynağı ve sosyal girişimcilerin varlığı olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda projelerin sosyal yenilik potansiyelinin değerlendirilmesi konusunda bir ölçek ve bütünleşik bir çözüm yaklaşımı geliştirilmiştir.

Social innovation focuses on reacting to social demands and to develop innovative solutions to overcome various social issues in order to generate social benefit by strategically combining ideas, resources and capabilities. To get over the difficulties in evaluating social innovation, this study is focused on developing a scale and a model for determining social innovation potential. In the study which is executed in three stages, at first stage, criteria are determined by literature review and evaluated with contribution of experts through a three-round Delphi analysis. Secondly, in weightening stage, relations among criteria are determined analyzing interaction survey answers of experts using fuzzy DEMATEL. Pairwise comparisons are made by experts for relations which are above the defined relation value, in order to determine the weights for criterion using fuzzy Analytic Network Process (ANP). Finally, in ordering stage, an application of the proposed Multi Criteria Decision Making (MCDM) model for determining social innovation potential of the projects is performed on a sample of projects. Final order is determined via using Borda Count Method which considers project orders determined by fuzzy VIKOR and fuzzy TOPSIS analysis. According to results of this study, most important criteria for determining social innovation potential of the projects are accessing required finance, possibilities of the actual technologies and availability of social entrepreneurs and required human resources to perform activities. This study as a result proposes a scale and a complete solution approach for determining social innovation potential of the projects.