Firma ve üst düzey yönetici özelliklerinin KOBİ'lerin ihracat performansı üzerindeki etkisi: TİM 1000 örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, firma ve üst düzey yönetici özelliklerinin KOBİ'lerin ihracat performansı üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışma kapsamında firma özellikleri ile birlikte üst düzey yöneticilerin hem demografik hem de sosyal özelliklerinin ihracat performansına etkileri araştırılmıştır. Söz konusu etkiler yazında en çok kullanılan firma özellikleri olan firmanın uluslararası deneyimi ve teknoloji düzeyi gibi boyutların yanında Türkiye bağlamında uluslararasılaşma hızı, yurt dışı fuarlara katılım düzeyi ve yurt dışı fuar desteklerinden yararlanma düzeyi boyutlarıyla da ele alınmaktadır. Üst düzey yönetici özellikleri ise üst düzey yöneticinin yaşı, görev süresi, eğitim düzeyi ve yabancı dil bilgisi gibi demografik boyutların yanında küresel yönlülük, girişimcilik eğilimi, uluslararası deneyim, sosyal sermaye düzeyi ve sosyal ağ ilişkileri boyutları da katılarak daha derinlemesine incelenmektedir. Çalışmada Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) her yıl yayınladığı ilk 1000 ihracatçı firma içerisinde AB tanımına göre 2014 yılında KOBİ niteliği taşıyan 211 firmanın verileri kullanılmıştır. Firma üst düzey yöneticilerinden elde edilen veriler Şubat 2015-Eylül 2015 tarihleri arasında yapılan anketler sonucunda toplanmıştır. Çalışmada Kaynak Temelli Yaklaşım, Üst Kademeler Yaklaşımı ve Sosyal Ağ Yaklaşımı birlikte ele alınarak çoklu bakış açıları kullanılmıştır. Çalışma ihracat performansını etkileyen içsel faktörleri ele alırken çoklu bakış açıları kullanılması ve üst düzey yöneticilerin sosyal sermayelerinin önemini göstermesi açısından yazına katkı veren bir çalışma olmuştur. Araştırma sonuçlarına göre firma özelliklerinden uluslararasılaşma hızının ve teknoloji düzeyinin ihracat performansını olumlu yönde etkilediği görülmektedir. Bununla birlikte araştırma sonuçları üst düzey yöneticilerin demografik özelliklerinden çok sosyal özelliklerinin KOBİ niteliğindeki firmaların ihracat performansını olumlu etkilediğine kanıt sağlamaktadır.

The purpose of this study is to examine the effect of firm and top executive characteristics on the export performance of SMEs. Within the scope of the study, it was tried to determine which features concerning the firm characteristics and demographic and social characteristics of top executive affect the export performance. The aforementioned impacts besides the aspects such as international experience of the firm, level of technology, internationalization speed which are the most used firm attributes in literature. And in the case of Turkey, participation in abroad expos and utilization of the support of the abroad expos are taken into account. The characteristics of top executive along with the demographic aspects such as age, tenure, education level and knowledge of foreign language which are often used in literature, by including the aspects of enterprising tendency, international experience, social capital level and network relations are examined throughly. Data of the 211 companies which are small and medium sized enterprises (KOBİ) according to the EU definition out of the top 1000 exporter companies published by the Turkish Exporters Assembly (TEA) are drawn on in the work. Data obtained from top executives of the firms in question are collected by questionnaires made from February 2015 to September 2015. Multiple aspects are taken advantage of by melting Resource Based View, Upper Echelons Perspective and Social Network Approach in the same pot in the work. This work contributes the literature by using multiple aspects to analyse internal factors affecting export performance and revealing the importance of top executives' social capital. According to the research results, it is made clear that the impetus of internationalisation of a company and technological development success of a company influence export performance positively. Also, the research results prove that top executives' social skills, rather than demographic characteristics, have a positive effect on SMEs export performance.