Bütünleşik Bulanık Shannon Entropi-Bulanık Veri Zarflama Analizi yöntemiyle teknoloji firmalarında etkinlik ölçümü

Abstract

Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) sektörüne yapılan yatırımlar ülke ekonomilerinin makroekonomik büyümesini pozitif yönde etkilemekte ve toplam faktör verimliliği artışı sağlamaktadır. Firma düzeyinde ise BİT'in rekabet gücünü ve verimliliği artırdığı tespit edilmiştir. Uluslararası alanda saygın kuruluşların geliştirdiği BİT endekslerine göre Türkiye BİT sektörü göstergelerinin Türkiye'nin rekabet ettiği ülkelere göre çok zayıf kaldığı görülmektedir. Dolayısıyla Türkiye BİT sektöründe yer alan firmaların göstereceği performans oldukça önemlidir. BİT sektörünün Türkiye açısından stratejik öneminden hareketle bu çalışmada Bulanık Veri Zarflama Analizi (BVZA) tekniklerini kullanarak Borsa İstanbul'a kote olmuş ve teknoloji/bilişim sektöründe faaliyet gösteren 16 firmanın 2010-2013 yılı arasındaki üç yıllık verilere göre bulanık etkinliği ölçülmüştür. Uygulamada literatürde en sık kullanılan BVZA modellerinden olan Kao-Liu modeli, Lertworasirikul-Fang-Joines-Nuttle modeli, Saati-Memariani-Jahansahloo modeli ve Wang-Greatbanks-Yang modeli kullanılmıştır. Girdi-çıktı değişkenleri seçiminde sübjektiflikten kaçınmak amacıyla Bulanık Shannon Entropi yöntemi önerilmiştir. Uygulamanın son aşamasında ise söz konusu dört modelden elde edilen sıralama listelerinden bütünleşik tek bir sıralama elde etmek amacıyla Borda Kuralı tekniği kullanılmıştır. Uygulama sonucunda, önerilen bütünleşik modelin bulanık ortamda etkinlik ölçümünde yararlanılabilecek pratik bir yöntem olduğu ortaya konulmuştur. Sözkonusu model performans ölçümü yanında Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) problemlerinin çözümünde de kullanılabilecek ideal bir modeldir. Bunun yanında, uygulama sonucunda elde edilen bulguların BİT sektörünün gelişimine katkı sağlayacağı umulmaktadır.

The investments made in Information and Communication Technology (ICT) sector positively affect a country's macroeconomic growth and increase total factor productivity. ICT has been found to increase productivity and competitiveness in the firm level, as well. According to the ICT indices developed by respected international organizations, it is seen that Turkey's ICT sector indicators have remained very poor with respect to those of its competitor countries. Therefore, the performances of the companies in the Turkish ICT sector are crucial. Considering the strategic importance of the ICT sector for Turkey, the fuzzy efficiencies of the 16 firms operating in this sector and listed in Istanbul stock exchange (ISE) were measured using the three years' data between the years 2011-2013. The Kao-Liu model, the Lertworasirikul-Fang-Joines-Nuttle model, the Saati-Memariani-Jahansahloo model and the Wang-Greatbanks-Yang model, which are among the most used methods in the literature were employed in the application. Fuzzy Shannon's Entropy method has been proposed in the selection of input and output variables in order to circumvent subjectivity. In the last step of the application, Borda's Rule technique was performed so as to obtain an integrated single rank order from those of the mentioned four methods. As the result of the application, the proposed combined methodology has been shown to be an effective tool which can be utilized for measuring efficiency under fuzzy environment. The suggested method is a viable model to cope with Multiple-Criteria Decision Making (MCDM) problems, in addition to performance appraisal. In addition, the findings of this study are expected to contribute to the development of the ICT sector.