Teori ve uygulama bazında düz ve artan oranlı vergi tarifelerinin karşılaştırmalı analizi

Abstract

Vergi tarifesi, vergilemede adalet ve etkinliğin yanısıra mikro ve makro ekonomik değişkenlere olan etkileri bakımından da önemli bir vergi politikası unsurudur. Özellikle gelir vergisi gibi mükelleflerin mali gücüne sıkı sıkıya bağlı olan bir vergide vergi tarifesinin düzenlenmesi büyük önem arz etmektedir. Çünkü vergi sistemlerinin vergi adaletini gerçekleştirebilmeleri ve mükelleflerin kişisel durumlarına uygunluk gösterebilmeleri vergi tarifelerine bağlıdır. Önemi dolayısıyla hangi vergi tarifesinin ne şekilde uygulanacağı, vergi sisteminin uzun yıllardır üzerinde tartışılan ve henüz bir uzlaşmaya varılamayan konularının başında gelmektedir. Uzun yıllar maliyeciler vergilemede adalete hizmet edecek vergilerin artan oranlı vergiler olduğunu savunmuşlar; ancak 1980'li yıllardan itibaren düz oranlı vergi tarifesinin uygulanabilirliği konusu gündeme gelmiştir. Böylece vergi tarifesi ile ilgili tartışmalar, vergi matrahı üzerine düz oranlı vergi tarifesinin mi yoksa artan oranlı vergi tarifesinin mi uygulanması gerektiği üzerine yoğunlaşmıştır. Bu çalışmanın amacı, vergi sisteminin daha iyi, adil, basit ve etkin hale getirilebilmesi için düz ve artan oranlı vergi tarifelerinden hangisinin uygulanması gerektiğini ortaya koymaktır. Bu amaçla çalışmada betimsel yöntem kullanılarak, öncelikle vergileme ilkeleri ve vergi tarifelerinin teorik alt yapısı ele alınmış, ardından bazı ülke uygulamaları çerçevesinde düz ve artan oranlı gelir vergisi tarifelerinin teorik yapısı ve uygulama şekilleri ortaya koyulmuştur. Son olarak düz ve artan oranlı vergi tarifelerinin vergileme ilkeleri ile ekonomik etkileri açısından karşılaştırılması yapılarak bu tarifelerin avantaj ve dezavantajları değerlendirilmiştir. Çalışmada, düz oranlı vergi tarifesinin vergi yükünü yüksek gelirli kesimden düşük gelirli kesime kaydırarak başta adalet olmak üzere vergi sisteminin temel ilkelerini karşılayamadığı; sahip olduğu özellikleri itibariyle vergi sisteminin daha iyi, adil, basit ve etkin hale getirilebilmesi için kişisel gelir vergisinde artan oranlı vergi tarifesinin uygulanması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Tax table is an important tax policy factor in terms of impacts on micro and macro economic variables as well as fairness and efficiency in taxation. Specially at a tax such as income tax that depend on strictly ability to pay of taxpayers, organization of tax table is great important. Because, achieving tax fairness and according with personal situation of taxpayers of tax systems depend on tax tables. Implementation of which tax table and how to organize tax table are the primary of subjects debated over for many years and could not reach a consensus of the tax system. For many years, financiers have supported that progressive taxes which would serve justice in taxation; however, since the 1980s, the applicability of the flat tax rate have came on the agenda. Thus, the discussions about tax tables have been focused on the requirement of implementation of which of progresive tax rate or flat tax rate on the tax base. The purpose of this study presents whether flat or progressive tax rates should be applied in order to make better, fair, simple and effective tax system. For this purpose, by using descriptive method in the study, primarily the theoretical background of the principles of taxation and tax tables is discussed, subsequently are put forward a theoretical structure and application forms of the flat and progressive income tax tables in the framework of some countries practices. Finally the advantages and disadvantages of the flat tax and progressive tax tables are evaluated by comparing in terms of the principles of taxation and economic effects. In this study, it was concluded that flat tax rate can't provide the basic principles of the tax system, especially including justice, shiftingly the tax burden from high income groups to low income groups, and by having features the progressive tax table in personal income tax should be applied in order to make better, fair, simple and effective of the tax system.