Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinde ekonomik büyümenin belirleyicileri

Abstract

Sosyalist bloğunun dağılması ve planlı ekonomi düzeninin çökmesi ile birlikte ortaya çıkan geçiş ekonomilerinin büyüme tecrübeleri iktisatçılar için yeni bir araştırma alanı oluşturmuştur. Geçiş döneminin başlangıcından itibaren bu ülkeler bir yandan piyasa ekonomisinin gerektirdiği yapısal dönüşüm reformlarını farklı düzeylerde gerçekleştirmeye, bir yandan da makroekonomik istikrarı sağlamaya çalışmaktadırlar. Yapısal ve ekonomik reformları gerçekleştirmeye çalışan geçiş ekonomileri aynı zamanda yeni ekonomik ve ticari ilişkilerle uluslararası topluma entegre olmaktadırlar. Ekonomik liberalleşmenin yanı sıra geçiş ekonomilerinde farklı düzeylerde siyasi anlamda liberalleşme çabaları, yani demokratikleşme çabaları da gözlemlenmektedir.Geçiş ekonomileri özelliklerine göre farklı gruplara ayrılmaktalar. Bu çalışmanın amacı, 12 Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyesi geçiş ekonomisinde büyümenin belirleyicilerini araştırmaktır. Bu amaçla, öncelikle iktisadi büyüme teorileri ve büyümenin belirleyicileri tanıtılmıştır. Ardından, geçiş dönemi başlangıcından itibaren bu ülkelerin gösterdikleri büyüme performansları incelenmiştir. Daha sonra, geçiş ekonomilerinde büyümenin belirleyicileri ile ilgili yapılan diğer çalışmalar incelenmiştir. Burada, özellikle kullanılan ekonometrik yöntem ve sonuçlar üzerinde durulmuştur. Literatür incelemesinden sonra, BDT ülkelerinin büyüme analizinde kullanılan panel veri yöntemleri, ekonometrik testler ve veri seti tanıtılmıştır. BDT geçiş ekonomilerinin 1995-2006 yıllarına ait veri seti ve panel veri yöntemleri kullanılarak ekonomik büyümenin belirleyicileri ortaya konmaya çalışılmıştır.Kullanılan yöntemler kapsamında bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre, 1995-2006 yıllarında BDT geçiş ekonomilerinde gerçekleştirilen yapısal dönüşüm reformları ve makroekonomik istikrarın sağlanması ekonomik büyümeyi artırıcı etki etmiştir. Bununla birlikte, araştırmaya konu olan ülkelerin uluslararası topluma entegrasyonu da büyümeyi olumlu yönde etkilemiştir. Demokratikleşme çabalarının büyüme üzerindeki etkisi ise kesin değildir.

After the break-up of the socialist block and collapse of the centrally planned economic system, many economists have investigated the growth experience of the post-communist countries. From the beginning of the transition period these countries have applied market oriented structural reforms and macroeconomic stabilisation programs in various levels. By increasing international economic and trading relations, transition countries become more integrated to the world economy. Likewise, in these countries democratisation process and improvements in political and civil rights have appeared.Transition countries separate into different groups according to their social and economic characteristics. The purpose of this study is to investigate determinants of economic growth in 12 Commonwealth of Independent States (CIS) countries. Firs of all, the growth theories and growth determinants are introduced. Next, the growth performans of these 12 countries during transition period are examined. In the third section, previous researches which have investigated growth experience of transition economies are summarized. The literature related to the subject are investigated in terms of methodolgy and the findings. After examination of literature, panel data methods, econometric tests and data which are used in 12 CIS countries growth analysis are presented. Using panel data for the period 1995-2006, determinants of growth in CIS countries are examined.Estimation results suggest that, in 12 CIS countries realization of market oriented structural reforms and achievement of macroeconomic stabilization have important positive effects on growth performance over 1995-2006 period. It is also found that, integration of CIS transition countries to the world economy has positive growth effects. According to the test results, the effect of democratisation on growth is not clear.