Sermaye kaçışının yaşanmasında vergi politikasının belirleyici rolü: Türkiye örneği

Abstract

Sermaye kaçısı, uzun bir tarihi olan ve birçok ülkede ekonomik ve politik krizlere eslik eden bir fenomendir. Literatürde, sermaye kaçısı üzerinde uzlasılmıs bir tanımı olmadıgı gibi dogası geregi ölçülmesi de problemlidir. Tanımlanmasından ölçülmesine kadar bir dizi probleme isaret eden sermaye kaçısının bir çok nedeni olmasına ragmen, temelde yükselen ekonomik ve politik belirsizliklere cevap olarak nitelendirilir. Ülke vergi tabanlarında asınmaya sebebiyet veren sermaye kaçısı, potansiyel büyümenin sınırlanması anlamındadır. Bu yüzden, öncelikle sermaye kaçısını engellemenin etkin kurumlar ve politika unsurlarına sahip basarılı bir ekonomiye baglı oldugu açıktır. Ekonomik ve politik istikrarın oldugu ülkelere önemli miktarda sermaye girisi gerçeklesirken, istikrarsızlıkların oldugu ülkelerden ise sermaye çıkısları yasanmaktadır. Bu baglamda, 1997 yılında Asya ülkelerinin yasadıgı kriz sermaye hareketlerinin özellikle de sermaye kaçısının, ne derece yıkıcı olabilecegini görmek açısından önemlidir. Bu durum, Türkiye'nin yasadıgı krizlerin açıklanmasında sermaye kaçıslarının rolünün arastırılmasına neden olmustur. Türkiye ekonomisinin dününe iliskin bir perspektif sermaye kaçısının arkasındaki politika setini anlamaya imkan verebilir. Diger ülke örneklerinde oldugu gibi, Türkiye'de de zayıf kamu mali sisteminin ekonomideki kırlganlıkları artırdıgı, potansiyel sermaye kaçısları için tesvik edici nitelikte oldugu ifade edilebilir. Bu baglamda, zayıf kamu mali sistemi bütçe açıkları ve yüksek dıs borç aracılıgıyla vergi artısı beklentisine, dolayısıyla sermaye kaçısına neden olur. Çalısmanın amacı, Türkiye de vergilemeye iliskin islemlerin sermaye kaçısını açıklama gücünü tahmin etmektir. Bu amaçla birinci olarak, Türkiye için Dünya bankası yöntemine göre sermaye kaçısı hesaplanmıstır. Ikinci olarak, çalısmanın hipotezine uygun olarak vergi ve vergi artısı beklentisinin sermaye kaçısını açıklayıp açıklamadıgı en küçük kareler ve stepwise yöntemine göre tahmin edilmistir. Türkiye örneginde özellikle, yüksek dıs borç artısının yükselttigi vergi artısı beklentisinin sermaye kaçısını açıklamada önemli bir belirleyen oldugu tespit edilmistir. Vergi etkisini yansıtan marjinal gelir ve kurumlar vergisi oranındaki artıs ise stepwise yöntemine göre sermaye kaçısının açıklayanları olarak ortaya çıkmıstır.

Capital flight is a phenomenon that has a long history, and has accompanied the economic and political crises in various countries. Besides the fact that, in the literatüre there is no consensus over the defination of capital flight it is difficult to measure it because of its nature. Although, there have been a lot of reasons of capital flight that signals several problems from its defination to measurement accelerating it can be defined as a respond to the domestic economic and political uncertainties. Capital flight causes the reduction on national tax base as a result, it restricts potantial growth. Thus, the primary condition for preventing capital flight is clearly a thriving economy with effective institutions and sound policy fundamentals. While capital inflows in significant amount to the countries economic and political stability realize, it is observed that capital outflows from the countries which have unstable conditions have been experienced. In this regard, Asian crisis in 1997 constitutes an important experience to see how it would be destructive of capital movements, especially capital flight. This case has caused to the investigation of the role of capital flight in the Turkish crises. A perspective about Turkey?s hesternal economic profile can lead to understand polictical system on the the back side of capital flight. As in the other countries? cases, the weak public financial structure of Turkey raises the economic fragility and promote the potantial capital flight. In this context, weak public financial structure causes to expectations of tax rises, which leads to capital flight, via budget defifits and high foreign debt. The aim of the study, is to estimate the effects of taxation on the capital flight in Turkey. In this respect, firstly capital flight is measured by World Bank method. Secondly, whether if the expectation of tax and tax raise would explain the capital flight in accordance with study?s hypothesis is tested by the least square and stepwise method. Especially in Turkish case, the expectation of tax raise which the high foreign debt accelerating is observed as a fundemental factor to explain the capital flight. Increase in marginal income and corporate tax rates which reflect the tax effects have comen up as the explanations of capital flight in stepwise method.