Kayıt dışı ekonominin bazı makroekonomik değişkenler ve Crowding Out üzerindeki etkiler

Abstract

Vergi kaçırma güdüsü ile vergi idaresinin bilgi alanı dışına çıkarılan tüm ekonomik faaliyetleri kapsayan kayıtdışı ekonomi, siyasi rejimleri, ekonomik sistemleri ve gelişmişlik düzeyleri ne olursa olsun hemen hemen her ülkenin az ya da çok bir sorunudur. 1958 yılında akademik literatüre yerleştirilen, dünyanın çeşitli ülkelerinde araştırmalara konu olan ve Türkiye'nin gündemine de 1990 'lı yıllarda giren kayıtdışı ekonomi bu çalışmanın birinci bölümünde kuramsal bir yaklaşıma tabi tutulduktan sonra ülke ve ekonomik sistem analizleri yapılmıştır. İkinci bölümde makro-ekonomik değişkenlerin kayıtdışı ekonomi karşısındaki durumları dikkatlere sunulmuş, Türkiye'de kamu sektörünün özel sektörü dışlaması önce teorik, sonra Türkiye verileri ile üçüncü bölümde analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın son bölümünde genel değerlendirme yapılarak ortaya çıkan ve/veya çıkabilecek problemler için öneriler, önlemler ve bazı stratejiler ön plana çıkarılmıştır. Bu çalışmada varılan sonuçlar şöyle özetlenebilir: Makro-ekonomik değişkenleri ve modelleri kullanarak istikrarlı iktisat politiklarmı uygulamaya koymak sağlıklı verilerle mümkün olur. Kayıtdışı ekonominin dikkatlere alınmadığı model eksik olup, ulaşılmak istenen hedeflerden sapmalar olacaktır. Bu yüzden kayıtdışı ekonominin kayıtlara alınması önemlidir. Türkiye'de kamunun izlediği ekonomik politikalar Crowding Out'a neden olmaktadır. Yüksek faizli iç borçlanma politikası, özel sektör yatırımlarını etkileyip rant ekonomisi oluşturacaktır. Oysa ki kayıtdışı ekonominin kayda alınarak vergilendirilmesi bütçe açıklarını önemli ölçüde azaltarak iç borçlanmanın neden olduğu Crowding Out'u daraltacaktır.

Underground economy covering all economic activities without knowledge of tax administration and aiming at hiding taxable income is a less or more serious dilemma in almost every country without considering politic structure and economic system. In the first part of this research, underground economy started be a survey area for academic literature in several countries in 1958 and became popular in Turkey's agenda in 1990 has been analysed from the theoretical view, and then several countries' economic systems have been analysed in different aspects. In the second part, the impact of underground economy on the major macro economic variables has been emphasised. Third part mainly deals with the negative effect of public sector on private sector theoretically and then Turkey's case was analysed by using data set. Last part devoted to evaluate reached conclusions suggests some solutions for the problems and required strategies to prevent probable negative outcomes of enlarging underground economy. The major conclusions reached from this study can be point out as follows: real economic stabilisation policies and programs aimed at to regulate and control economy can be developed only if only and full information about the economic variables is available. Without considering underground economy, an economic stabilisation and development programs will not reach the satisfactory outcomes. Therefore, controlling underground economy has great deal of importance. In Turkey, economic policies developed by the government agencies created crowding out effect over the private sector. In particular, government debt policy based on high interest rate generated negative impact on private investment and encouraged speculative investments. However, financing government deficit by tax income on underground economy rather than internal debt policy will minimise negative effects of crowding out caused by increasing amount of government domestic debt.