Demokrasi algısı üzerine uygulamalı bir çalışma: Trabzon ili örneği

Abstract

Demokrasi, eşitlik, özgürlük, siyasal katılım ve siyasal temsil gibi temel değer ve nitelikleri ile birlikte, halkın yönetiminin sağlanmasında en fazla imkân ve fırsatı içeren bir yönetim şeklidir. 20. yüzyılın son çeyreğinde liberal demokrasilerde temsil veya meşruiyet krizi ortaya çıkmış ve bunun yol açtığı sorunların aşılabilmesinde temel çözüm katılımcı demokrasinin yaygınlaştırılması olmuştur. Demokrasi küresel bir olgu olmakla birlikte her toplumun kendine özel bir demokrasi tecrübesi bulunmaktadır. Demokrasiye yönelik algı ve beklentiler hem ideal anlamdaki demokrasi hem de mevcut siyasal yönetimler açısından toplumun kendi tecrübesi, siyasal kültürü ve alışkanlıkları bağlamında oluşmaktadır. Demokratik kültürün oluşmasında bir toplumdaki demokratik kurumların varlığı kadar o toplumdaki bireysel ve toplumsal değerler ve özellikler de temel önemdedir. Demokrasinin toplumda yerleşmesini sağlamak için toplumsal kültürün demokratikleşmesinin önündeki engellerin kaldırılması gerekir. Bu kapsamda bu çalışmanın amacı Trabzon'daki demokrasi algısını ortaya koymak olup, araştırma algı, deneyim ve beklentiye dayalı 3'lü bir perspektifle gerçekleşmiştir. Bu amaca ulaşmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri birlikte kullanılmış, Trabzon ilinde yaşayan 386 kişiyle anket ve 26 kişiyle derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen temel bulgu, demokrasinin diğer özelliklerinden çok seçimler ve oy kullanma faaliyeti çerçevesinde demokrasinin tecrübe edildiğidir. Demokrasiye bir olgu olarak güven varken kurumsallaşmış şekli olan temsil kurumlarına güven düşük orandadır. Demokrasinin temeli olan halk katılımı, seçimler dışındaki siyasal katılıma güvensizlik sebebiyle seçimlerle sınırlı bir durumdadır. Temsilcilere güvensizlikten kaynaklı temsil edilme sorunu ile yönetim-halk arasındaki kopukluk, kararların alınmasında halka danışılması isteğini beraberinde getirmiştir. Halkın, "daha fazla demokrasi" olarak özetlenebilecek beklentilerini şekillendiren, demokrasinin uygulamadaki sorunları olmuştur. Temel olarak eşitlik, özgürlük, adalet talepleri ve halkın dikkate alınması yönündeki beklentiler, Trabzon halkın demokrasi algıları ve mevcut deneyimlerinin bir yansıması olmuştur.