Patent değerlerinin çok kriterli karar verme yöntemleri ile sıralanması: Otomotiv sektöründe bir uygulama

Abstract

Günümüzde teknoloji transferi, lisanslama, vergi muafiyeti ya da indirimi gibi pek çok konuda patent değerleme önemli bir konu haline gelmektedir. Literatürde yer alan çalışmalar incelendiğinde ise, patent değerleme konusunda yapılmış az sayıda çalışma olduğu görülmüş ve ülkemizde bu konuda uygulamaya yönelik olarak yapılmış bir çalışmaya rastlanmamıştır. Buradan hareketle, bu çalışmanın amacı otomotiv sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın sahip olduğu patentlerin değerlerine göre sıralanması olarak belirlenmiştir. Bu amaçla, öncelikle literatür araştırması ve uzman görüşleri doğrultusunda patent değerini etkileyen kriterler belirlenmiş ve Entropi yöntemi kullanılarak bu kriterlerin ağırlık değerleri tespit edilmiştir. Daha sonra, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) tekniklerinden TOPSIS ve VIKOR yöntemiyle alternatiflerin değerlerine göre sıralanması ayrı ayrı gerçekleştirilmiş ve hesaplanan sonuçlar tartışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, kriter ağırlıklarının Entropi yöntemiyle hesaplanması sonucunda en yüksek ağırlığa sahip olan kriterin patent aile boyu (0,248), en düşük ağırlığa sahip olan kriterin ise potansiyel pazar payı (0,029) olduğu görülmektedir. Kriter ağırlıklarının belirlenmesinin ardından TOPSIS yöntemiyle yapılan sıralama sonucunda sırasıyla A1, A5 ve A4 alternatiflerinin ilk üç sırada, A2 alternatifinin ise son sırada yer aldığı dikkat çekmektedir. Benzer şekilde VIKOR yöntemiyle yapılan sıralama sonucuna göre de sırasıyla A4, A1 ve A5 alternatiflerinin ilk üç sırada, A2 alternatifinin ise son sırada yer aldığı görülmektedir. Ayrıca, bu çalışmada her iki yöntemle hesaplanan sonuçlar arasında bir ilişki olup olmadığının belirlenmesi için Spearman korelasyon analizi yapılmıştır. Bu analize göre, söz konusu iki sıralama arasındaki korelasyon katsayısının 0,952 olarak hesaplandığı ve bu sıralamalar arasında pozitif yönde yüksek derecede bir ilişki olduğu belirlenmiştir.

Nowadays, patent valuation has become an important topic in many areas such as technology transfer, licensing and tax exemption or discount. The analysis of existing literature review has shown that there are few papers related to the patent valuation, and no other previous study have been undertaken on this subject in our country. Hence, the main aim of this study is to rank values of the patents of a company operating in the automotive industry. For this purpose, criteria affecting the patent valuation were determined first through literature review and in the direction of the expert opinions, and weights of these criteria were determined by using Entropy method. Then, alternatives were ranked separately based on their value using TOPSIS and VIKOR methods from Multi Criteria Decision Making (MCDM) techniques and obtained results were discussed. According to the findings of the result presented, the priority level of patent family was found as the highest Entropy criteria having the weight of (0,248), on the other hand, potential market share was obtained lowest Entropy criteria having priority weight of (0,029). After determining the criteria weights with Entropy, the ranking of alternatives using TOPSIS method shows that A1, A5, A4 alternatives take first three positions respectively, and the A2 alternative take the last position. Similarly, according to the results of VIKOR method shows A4, A1 and A5 alternatives have the first three positions and the A2 alternative has the last position. In addition, Spearman's correlation analysis performs to determine whether there is a relationship between the results calculated by both methods in this study. According to this analysis, it determined that the calculated correlation coefficient between the two sequences as (0,952), which indicates a high positive correlation between the two rankings.