Anayasa ve yasalarımızda mükellef hakları Trabzon - Ortahisar örneği

Abstract

Günümüzde vergilendirme işlemlerinde beklenen başarıya ulaşmak için mükelleflerle birlikte hareket edilmesi ve mükelleflerin vergiye uyum düzeylerinin yükseltilmesi gerekliliğinin farkına varan idareler, vergilendirmeye ilişkin işlemlerde mükelleflerin beklentilerine de dikkat ederek mükellef odaklı yaklaşıma geçmişlerdir. Mükellef haklarının ön plana çıkarılmasıyla; vergilendirmeye ilişkin işlemlere mükellef gözünden bakabilmek ve mükelleflerin idareye güvenini sağlamak amaçlanmıştır. Ancak hedeflenen amaca ulaşmak için idarelerin tek başına çabası yeterli olmamaktadır. Asıl önemli olanın kendi hakları konusunda mükelleflerin bilinç düzeyleridir. Bu doğrultuda, tez çalışmamızda mükelleflerin haklarını ne derece bildiğini ölçmek amaçlanmaktadır. Bu amaçla mükellef hakkı ile ilgili kavramlar açıklanıp sınıfsal ayrımı yapıldıktan sonra Vergi Usul Kanunu'ndan kaynaklanan mükellef haklarının mükellefler tarafından ne derece bilindiğini ölçmek için Trabzon Merkez İlçe'ye kayıtlı 253 mükellefe anket uygulaması yapılmıştır. Ayrıca mükellef hakları konusunda muhasebecilerin yeri ve önemine değinilmiştir. Çalışmamızda, mükelleflerin Vergi Usul Kanunundan kaynaklanan hakları konusunda bilinç düzeylerinin belli bir seviyede olduğu, ancak istenilen düzeyde olmadığı tespit edilmiştir. Bu yüzden mükelleflerin hakları konusundaki bilinç düzeylerinin artırılması için çalışmalar yapılmalı ve Vergi Usul Kanununda dağınık bir şekilde bulunan mükellef hakları ayrı bir başlık altında düzenlenmelidir. Çünkü küreselleşen dünyada mükellef hakları, vergi idarelerinin etkinliğini arttırmak için önemli bir mevzuudur. Kamu finansman gelirleri içinde önemli bir yer tutan vergi gelirlerinin yüksek olması, mükelleflerin vergi bilinçleriyle, dolayısıyla hakları ile doğru orantılıdır. Vergi bilincine sahip ve haklarını bilen mükellefler yükümlülüklerini zamanında yerine getirerek vergi gelirlerini olumlu yönde etkilerken, bu bilinçte olmayan ve haklarını bilmeyen mükellefler ise vergi kaçakçılığına veya vergi ziya-ına sebep olarak vergi gelirlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Nowadays, the administrations, which realize the necessity of acting together with taxpayers to achieve the expected success in the taxation process and increasing the level of tax compliance of taxpayers, have begun to the taxpayer oriented approach by paying attention to the expectations of the taxpayers in taxation transactions. With the promulgation of taxpayer rights; it is aimed to be able to look at the taxation transactions through the eyes of the taxpayer and to provide the trust of the taxpayers to the administration. However, in order to reach the targeted aim, the effort of the administration alone is not enough. The level of consciousness of the taxpayers about their rights is more important than the effort of the administration. In this direction, it is aimed to measure the extent to which taxpayers know their rights. For this purpose, after explaining the concepts related to the taxpayers' rights and class separation, the surveys were applied to 253 taxpayers registered in Trabzon Central District to determine the extent to which taxpayers' rights arising from the Tax Procedures Law are known by taxpayers. Also, the place and importance of accountants about taxpayers' rights have been mentioned. In our study, it was determined that the level of awareness of the taxpayers regarding the rights arising from the Tax Procedure Law was at a certain level, but not at the desired level. Therefore, efforts should be made to increase the level of awareness of taxpayers rights and taxpayers rights which are scattered in the Tax Procedure Law should be regulated under a separate heading. Because taxpayers' rights are an important issue to increase the effectiveness of tax administrations in the globalized world. The high tax revenues that have a significant share in public revenues are directly proportional to the tax consciousness of taxpayers and hence their rights. Taxpayers who have tax awareness and who know their rights make a positive contribution to tax revenues by paying their taxes on time, while taxpayers who do not have tax awareness and who do not know their rights have a negative effect on tax revenues by causing tax evasion or tax loss.