Mali disiplini sağlamada faiz dışı denge ve ekonomik etkileri: Türkiye örneği

Abstract

1980'li yıllarda ülkelerin mali dengelerinde meydana gelen olumsuz gelişmelerin şiddetlenmesiyle birlikte mali disiplini sağlama çabaları önemli bir ekonomik hedef haline gelmiştir. Mali disiplinin sağlanmasında ise faiz dışı denge verilecek bir fazla ya da bir iyileşme önemli bir maliye politikası aracı olarak kullanılmıştır. Nitekim Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu ilişkili oldukları ülkelere 1990'lı yıllardan sonra mali dengelerde olumlu gelişme kaydetmek için faiz dışı fazla verme önerilerinde bulunmuşlardır. Türkiye'de de uygulanan bu politikaların sadece mali dengelerde değil makroekonomik göstergelerde de önemli etkilere neden olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada mali disiplini sağlamada kullanılan faiz dışı denge politikalarının makroekonomik değişkenler üzerindeki etkisini analiz etmek ve ayrıca günümüzde önemli bir araç haline gelen faiz dışı dengenin kavramsal ve teorik çerçevesine katkıda bulunmak amaçlanmıştır. 1980-2015 dönemi yıllık verileri kullanılarak faiz dışı denge ile ekonomik büyüme, işsizlik ve enflasyon arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Değişkenler üzerindeki uzun dönem ilişkiyi analiz etmek için ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre uzun dönemde faiz dışı dengenin ekonomik büyüme ve enflasyona etkisi bulunamamış, fakat faiz dışı dengede meydana gelen fazlanın işsizliğin artmasında etkili olduğu analiz edilmiştir. Nedensellik ilişkisini analiz etmek için yapılan Toda-Yamamoto testinde ise, faiz dışı dengeden enflasyona ve işsizliğe tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilirken ekonomik büyüme ile arasında herhangi bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır.

Following the escalation of adverse events, which occurred in the fiscal balances of countries in the 1980s, the efforts to ensure a fiscal discipline have become an important economic target. Primary balance has been used as an important policy tool in ensuring fiscal discipline. Indeed, after the 1990s, the World Bank and International Monetary Fund give an advice to countries, which are assosiated with them to make a positive development on the fiscal balance. These policies implemented in Turkey have not only impacted on fiscal balances indicators but also on macroeconomic indicators. In this study, it is aimed to analyse the effects of primary balance that used in ensuring a fiscal discipline on macroeconomic variables. Moreover, it is intended to countribute to the conceptual and theoretical framework of primary balance. The relationship between primary balance and economic growth, unemployment and inflation are analysed by using annual data fort he 1980-2015 period. The ARDL bounds testing approach is used to analyse the long-term relationship among variables. According to the analysis, it is found that in the long term there is no effect of primary balance on economic growth and inflation. However, the surplus of primary balance have an impact on increaing unemployment. The results of Toda-Yamamoto Casulity Test indicate that there are unidirectional casuality from primary balance to inflation and unemployment. Nevertheless, no casuality relationship can be found between primary balance and economic growth.