Doğu Karadeniz'de hamsi (Engraulis encrasicolus, Linnaeus 1758) populasyonunun özellikleri ve stok miktarının tahmininde analitik yöntemlerin uygulanması

Abstract

1996/97 ve 1997/98 hamsi av sezonunda Doğu Karadeniz'de (Fatsa-Hopa) yürütülen bu çalışmada, hamsi (Engraulis encrasicolus) populasyonunun büyüme ve ölüm parametreleri ile stok yönetimine ilişkin stratejilerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ortalama boy ve ağırlık, 1996/97 av sezonunda 10.12 cm ve 6.59 g, diğerinde ise 10.81 cm ve 7.89 g'dır. Populasyonda dişilerin oram daha yüksektir. Ortalama oransal boy ve ağırlıkça büyüme oranlan sırası ile 1996/97 av sezonunda %18 ve %63, 1997/98 av sezonunda %17 ve %58 dir. Ortalama kondisyon faktörü her iki sezonda da 0.59'dur. Populasyondaki balıkların boy-ağırlık,yaş-boy ve yaş-ağırlık ilişkisi denklemleri: 1996/97 için: W=0.0073L290; L, = l7.00(l-e^3mı+2A60));Wt = 27.23(1 -e"0-310^2-161")2-903 1997/98 için; W=0.0055L303; Z,, =15.57(1 -^-417('+1S26)); W, =22.42(1 _«-">'("«*>)"» şeklindedir. Populasyondaki ortalama yaşama oranı (S), 1996/97 av sezonu için %19, 1997/98 av sezonu için ise % 14'tür. Anlık toplam, avcılık ve doğal ölüm oranlan ise sırasıyla; ilk sezonda Z=1.67, F=1.10 ve M=0.56, ikinci sezonda ise; Z=2.07, F=1.40 ve M=0.67'dir. İşletme oranı (E) sırasıyla 0.66 ve 0.68'dir. Boya dayalı yıl sınıfı (cohort) analizi sonuçlanna göre, denizde bulunan toplam balık miktan ilk sezon için 326 bin ton, ikinci sezon için 252 bin ton olarak hesaplanmıştır. Birim güçte av miktarları, her iki yılda da küçük ve orta boy gemilerde en yüksektir. Birim güçte av miktan bakımından 1996/97 av sezonu, diğerine göre daha verimlidir. Beverton-Holt'un yeni katılım başına verim (Y/R) ve Thompson-Bell yöntemine göre, her iki yılda da yetersiz avcılık yapıldığı, MSE düzeyine uygulanan av baskısından daha az bir F ile ulaşılacağı görülmektedir. Bu nedenle, Doğu Karadeniz'de hamsi avlayan balıkçılann iyi bir üretim planlaması ile av gücünü doğru bir şekilde kullanarak, daha az avlayıp yüksek gelir sağlamalan, stoklamı korunmasını ve daha sonra yine kendilerinin avlayacağı daha fazla miktarda biyokitlenin denizde bırakılmasını sağlayacaktır.