Karayollarında fiyatlandırma: Türkiye ve dünya uygulamaları

Abstract

Dünya ekonomilerini derinden sarsarak iktisadi bakış açılarında köklü değişikliklere yol açan ekonomik buhranların, iktisadi düşünce sistemlerinin yeniden gözden geçirilmesinde önemli etkileri olmuştur. 1980?li yıllardan itibaren dünyanın ekonomik, siyasi görünümü hızla değişerek küreselleşme, demokratikleşme ve özelleştirme kavramları en fazla kullanılan kavramlar olmuştur. Kamulaştırma faaliyetleri yerini özelleştirme politikalarına bırakmıştır. Birçok ülkede, tam kamusal mal olarak adlandırılan karayollarının yapım ve işletmesi özel sektöre devredilmeye başlanmıştır. Bu uygulamalar, karayollarının bir mal olarak da niteliğinde değişime neden olmuştur. Artık ülkeler, geçmişte devletin sunmuş olduğu bu hizmetin özel sektöre en iyi nasıl yaptırılır sorusunu cevaplamaya çalışmaktadırlar. Türkiye?de 1980?li yılların başlarından itibaren bir yandan mevcut devlet ve il yolları üzerinde nitelik ve nicelik yönünden geliştirilmesi çalışmaları devam ederken, diğer yandan yeni bir atılımla ?tam erişme kontrollü? karayolu yani otoyol yapımına hız verilmiştir. Bu dönemin en önemli özelliklerinden biri ise otoyolların ücretli hale getirilmesidir. Bu tez çalışmasında, karayolu ücretlendirme uygulamalarında dünya örneklerini dikkate alarak, Türkiye?de gerçekleştirilmesi amaçlanan karayolu ücretlendirme faaliyetleri ve bu kapsamda özelleştirme uygulamalarını, başarı ve sürdürülebilirlik açısından ele almayı amaçlamaktadırlar. Bu amaçla hazırlanan çalışmada, Dünyada ve Türkiye?de karayollarında fiyatlandırma uygulamalarına değinilmiş ve Türkiye için bir model önerisi getirilmeye çalışılmıştır. Çalışma yasal, kurumsal ve kavramsal düzenlemelerin gerekliği, bununla beraber sadece otoyol, köprü ve bunlar üzerindeki işletmelerin değil bir bütün olarak karayolu ağının ele alınması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Tüm bu uygulamaların kabul edilebilirliği ve başarısı yasal düzenlemelerin yanı sıra gelişmiş bir teknolojiyi de zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle tüm bu politikaların uygulanmasında yol haritası, yöntem ve araçlar ile bir bütün olarak ele alınmıştır.

Shook the world economy led to fundamental changes in the economic perspectives of economic crises has been significant effect of economic thought system to review again. Economic and political view of the world changed rapidly since the 1980s, globalization, democratization and privatization words have become an important part of the literature. Because of the economic policies and ideological structures of the states, applied expropriation activities for many years replaced by privatization policies of the location. In many countries, the called pure public goods, construction and operation of highways began to be transferred to the private sector. These applications led to changes in the nature of roads as goods. Now countries, offered by the state in the past that ?how best to service get done to the private sector?" trying to answer. From the early 1980s in Turkey, while continuing the development of the existing state and provincial roads, a new breakthrough "full access control" gave rise to the construction of the highway. One of the most important features of this period is to be toll highways. In this thesis, samples of the world road pricing applications, considering the intended implementation of road pricing activities and the privatization process in Turkey, in terms of the success and sustainability are discussed. For this purpose the pricing practices is mentioned for roads in the world and in Turkey and a suggested model tried to be for Turkey. Legal, institutional and conceptual regulations, not only highways, bridges and facilities, but all of the road network must be handled. All of these applications, as well as the acceptability and success of the legislation also requires advanced technology. Therefore the implementation of all of these policies, methods and tools have been considered as a whole.