Türkiye'deki belediyelerin mali özerklik açısından incelenmesi

Abstract

Mali özerkliğe ilişkin kuramsal ve uygulamalı literatürü göz önüne alarak Türkiye'deki belediyelerin mali özerklik derecesini belirlemeyi ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Mali özerkliğin ölçümüne ilişkin olarak önerilen bir dizi ölçütten yararlanılarak Türkiye'deki belediyelerin sahip olduğu mali özerklik derecesinin OECD ülkelerindekilere kıyasla oldukça düşük olduğu tespit edilmiştir. Buna karşın, mali özerkliğe ilişkin kamu maliyesi literatürü ise, mali özerkliğin gerekliliği yönünde oldukça güçlü kanıtlar sunmaktadır. Bu nedenle, Türkiye'deki belediyelerin mali özerklik derecesinin yükseltilmesini amaçlayan bazı önlemler alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada önerilen temel politika önlemlerinden bazıları; Şu şekilde özetlenebilir: i) Türkiye'de belediyelerin sahip olması gereken optimal mali özerklik derecesini Türkiye'nin sahip olduğu özel şartları da göz önüne alarak belirleme görevini üstlenecek nitelikli bir tartışma platformu oluşturulmalıdır. ii) Anayasanın belediyelerin mali özerkliğine engel olan maddeleri yumuşatılmalı veya tamamen kaldırılmalıdır. iii) Merkezi idare ile belediyeler arasındaki vergi paylaşım anlaşması gözden geçirilmelidir. iv) Karşı karşıya kaldıkları görev-gelir dengesizliğine son vermek maksadıyla belediyelere ilave mali kaynak yaratma imkânı verilmelidir. Son olarak; yukarıda önerilen düzenlemelerin, belediyelerin kurumsallaşmasını teşvik edecek ve teknik yeterliliklerini artıracak kapsamlı bir yerel yönetim reformu içerisinde ele alınmasının daha uygun olacağının da belirtilmesi gerekmektedir

This thesis aims to determine and reveal the degree of fiscal autonomy of municipalities on Turkey by considering theoretical and empirical literature related to fiscal autonomy. By utilizing several criterions suggested to measure fiscal autonomy, it was determined that the degree of fiscal autonomy of Turkish municipalities is highly lower than those of OECD-member countries. In contrast, the literature on public finance presents strong arguments implying necessity of fiscal autonomy. Therefore, it was concluded that some measures should be taken to rise the degree of fiscal autonomy of Turkish municipalities. Some of political measures advised in the thesis can be summarized as follows: i) A qualified discussion platform to undertake the task of determining the optimal degree of fiscal autonomy that Turkish municipalities have to hold by considering the special conditions of Turkey should be constructed. ii) The constitution articles hindering fiscal autonomy of Turkish municipalities should be softened or abolished completely. iii) The tax sharing arrangement between government and municipalities should be revised. iv) Municipalities should be given a possibility to create additional financial sources to put an end to duty-income imbalance that Turkish municipalities face to. Finally, it should be stated that arrangements suggested above are handled in a detailed local administrative reform to encourage institutionalization of municipalities and to increase their technical competences would be more appropriate